Sau 5 năm triển khai thực hiện Đề án, kỹ năng nói, đọc, viết Tiếng Việt của học sinh dân tộc thiểu số tại nhiều địa phương có nhiều tiến triển. Để có những thành tích trên, ngành Giáo dục tỉnh Gia Lai đã triển khai nhiều phương pháp nhằm tăng cường sự tiếp cận tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số, đặc biệt là nhân rộng các mô hình thư viện trong trường, lớp.

Trong năm học 2020-2021, toàn tỉnh Gia Lai có gần 300 trường Tiểu học, hơn 700 điểm trường lẻ với gần 6.000 lớp, hơn 165.000 học sinh, trong đó, học sinh dân tộc thiểu số chiếm hơn 50%. Trẻ em dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, chịu nhiều khó khăn, thiệt thòi, ít có cơ hội tiếp cận với xã hội tiên tiến nên việc phát âm, học tiếng Việt còn nhiều hạn chế. Ngoài ra, việc trẻ em thường xuyên sử dụng tiếng mẹ đẻ (tại Gia Lai đa số là tiếng Jrai, Bahnar), ít tham gia học Mầm non trước khi bước vào cấp Tiểu học cũng gây khó khăn trong việc tiếp nhận bài giảng, kiến thức của giáo viên truyền đạt.

Học sinh dân tộc thiểu số học Tiếng Việt

Qua 5 năm thực hiện, để tăng cường vốn tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số, đặc biệt là những lớp đầu cấp tiểu học, ngành Giáo dục tỉnh Gia Lai đã đồng bộ triển khai nhiều phương án nhằm đảm bảo cơ sở vật chất, bổ sung thiết bị dạy học phù hợp với chương trình giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông giai đoạn 2017-2025. Đặc biệt, các phòng Giáo dục và Đào tạo tại các huyện thường xuyên khảo sát, lập danh mục đề nghị bổ sung, thay thế các phòng học, thiết bị dạy học, học liệu, phần mềm dạy học tiếng Việt đảm bảo yêu cầu, phù hợp cho tất cả các lớp, các điểm trường ở các xã, thôn, làng đặc biệt khó khăn có học sinh người dân tộc thiểu số để phục vụ các hoạt động tăng cường tiếng Việt.

Các trường học đã tổ chức trang trí các góc trong lớp, trang trí cảnh quan trường học gần gũi với học sinh, tăng cường hình ảnh, từ ngữ, khẩu hiệu có ý nghĩa. Các trường phối hợp tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ, các hoạt động trải nghiệm sáng tạo để tạo sân chơi và môi trường giao tiếp tiếng Việt cho học sinh như tổ chức thi văn nghệ, xây dựng môi trường văn hóa đọc, phát triển thư viện thân thiện trong các trường tiểu học (thư viện đa năng, thư viện ngoài trời, thư viện góc lớp). Các cuộc giao lưu tiếng Việt cấp trường và tham gia cấp huyện; ngày hội đọc sách hằng năm đã được các trường tổ chức, tạo cơ hội nói, viết tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số.

Ngoài ra, các cơ sở giáo dục cấp Tiểu học tự làm đồ dùng dạy học, các tài liệu học cho học sinh như làm truyện tranh khổ nhỏ, truyện tranh khổ lớn, tranh chủ đề, làm đồ dùng học tập như thẻ từ, tranh ảnh để học sinh sử dụng trong học tập, gần gũi với đời thường. Nhờ đó, học sinh dân tộc thiểu số dễ nhớ và tạo hứng thú trong học tập.

Là một trong những trường làm tốt công tác tăng cường Tiếng Việt cho học sinh tại tỉnh Gia Lai, Trường Tiểu học Trần Quốc Tuấn, xã Chư Drăng, huyện Krông Pa có 5 điểm trường, gần 600 học sinh, trong đó học sinh dân tộc thiểu số  chiếm 98%. Cô Đoàn Thị Thúy, Hiệu trưởng nhà trường, cho biết, để học sinh hứng thú với việc đến lớp hơn, nhà trường không ngừng sáng tạo, xây dựng cảnh quan sạch, đẹp, đặc biệt là việc đầu tư các mô hình thư viện. Việc luân phiên, đổi các các đầu sách, truyện tranh mới cũng là điểm thu hút học sinh tìm đến đọc, từ đó, tăng cường vốn tiếng Việt cho các em. Qua 5 năm triển khai Đề án, nhà trường nhận thấy vốn tiếng Việt của các cháu đã phát triển tốt, chất lượng học sinh tăng lên qua từng năm.

Em Ksor H’Bươi, lớp 4A, Trường Tiểu học Trần Quốc Tuấn, xã Chư Drăng, huyện Krông Pa (Gia Lai) cho hay, ngoài thời gian học trên lớp, em và các bạn thường xuyên tranh thủ giờ ra chơi để đến thư viện đọc sách. Nhiều bạn của em đã đọc nhanh hơn, viết giỏi hơn nhờ đọc sách, truyện trong thư viện. Em hy vọng nhà trường sẽ có thêm nhiều cuốn sách, truyện hay hơn nữa để chúng em có thêm kiến thức bổ ích.

Phát triển, nhân rộng các mô hình thư viện tại nhà trường như mô hình thư viện thân thiện, thư viện trung tâm, thư viện cầu thang, thư viện góc lớp là động thái thiết thực của ngành giáo dục địa phương, tuy nhiên, kinh phí cho thư viện tại các điểm trường vùng dân tộc thiểu số còn hạn chế, do vậy, nguồn sách chỉ được đầu tư một lần, ít được bổ sung, đổi mới hằng năm. Ngoài những điểm trường chính, thuận lợi được đầu tư các mô hình thư viện nói trên, tại các điểm trường lẻ, hệ thống thư viện vẫn chưa được đầu tư do nguồn kinh phí còn hạn chế. Đó cũng là một trong những hạn chế, chưa thực sự thu hút học sinh tìm đến thư viện.

Điểm trường Ia Jip, một trong 5 điểm lẻ của Trường Tiểu học Trần Quốc Tuấn, xã Chư Drăng, huyện Krông Pa (Gia Lai) với gần 300 học sinh dân tộc Jrai hiện rất khó khăn, thiếu thốn về cơ sở vật chất. Nhiều học sinh đi học phải đi bộ hơn 2 km để đến trường. Điểm trường Ia Jip cách điểm trường chính hơn 10 km, xa khu dân cư, chưa có mạng internet, cũng không có các mô hình thư viện, nguồn sách, truyện hạn chế nên học sinh rụt rè, không dám nói chuyện với người lạ, chủ yếu giao tiếp bằng tiếng mẹ đẻ (Jrai). Đây là điểm trường được Đoàn Thanh niên TTXVN khảo sát và dự kiến trao tặng tủ sách Đinh Hữu Dư vào đầu tháng 4/2021, góp phần tăng cường Tiếng Việt cho học sinh tại điểm trường này, đồng thời nuôi dưỡng thói quen đọc sách ngay từ nhỏ cho các em vùng dân tộc thiểu số tại Tây Nguyên.

Ông Chu Sỹ Lin, Phó trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Krông Pa (Gia Lai), cho biết: Qua 5 năm triển khai, đề án tăng cường tiếng Việt cho trẻ em Mầm non, học sinh Tiểu học tại địa phương đã mang lại những tín hiệu đáng mừng. Ngoài việc lồng ghép tiếng Việt vào các môn học, tổ chức giao lưu tiếng Việt cho học sinh, chúng tôi đẩy mạnh các mô hình thư viện để thu hút học sinh đọc sách, truyện, qua đó, tăng cường vốn tiếng Việt cho các em, nhờ vậy, chất lượng giáo dục hằng năm tăng lên rõ rệt. Tuy nhiên, các điểm trường lẻ vùng sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn, thiếu thốn nguồn sách nên ngành Giáo dục địa phương thường xuyên vận động xã hội hóa, kêu gọi mạnh thường quân ủng hộ sách, truyện cho các em.

Theo Hồng Điệp (TTXVN)