Chùa trên đảo Trường Sa

Mới đây, đoàn công tác liên ngành do Đại tá Hồ Thanh Hoàn, Phó Chủ nhiệm Chính trị Quân chủng Hải quân làm trưởng đoàn, đã có chuyến ra thăm, làm việc và động viên quân, dân trên huyện đảo Trường Sa (tỉnh Khánh Hòa).

Trong dịp này, đoàn đã tổ chức dâng hương thăm viếng 6 ngôi chùa trên quần đảo và long trọng tổ chức lễ khánh thành 3 ngôi chùa mới hoàn thành việc khôi phục, xây dựng tại các đảo Trường Sa Đông, Sinh Tồn Đông và Đá Tây A.

Hòa thượng Thích Thanh Nhiễu, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) phát biểu tại lễ khánh thành 3 ngôi chùa trên quần đảo Trường Sa: Từ xa xưa, Việt Nam đã xác lập, thực hiện chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa khi hai quần đảo này còn là vô chủ. Tại Việt Nam và trên thế giới hiện còn lưu giữ nhiều tư liệu, sách cổ, văn bản pháp lý của nhà nước và bản đồ thể hiện rõ việc này…

Trong nhiều thế kỷ qua, ngư dân các tỉnh miền Trung của chúng ta đã thường xuyên vào tránh, trú bão trên các đảo ở quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Ở đó họ đã dựng lên các ngôi miếu thờ Thần, ngôi chùa thờ Phật để cầu mong mưa thuận gió hòa, sóng yên bể lặng. Trải qua những năm tháng tàn phá của mưa dông bão tố, các ngôi miếu, ngôi chùa trên các đảo đã bị hư hỏng nặng nề.

Để đáp ứng nhu cầu tâm linh, tín ngưỡng của quân và dân trên các đảo thuộc quần đảo Trường Sa, được sự đồng ý của các cấp, ngành chức năng, cách đây gần 20 năm doanh nghiệp xây dựng Xuân Trường đã phát tâm đầu tư tu bổ, khôi phục 6 ngôi chùa Song Tử Tây, Trường Sa Lớn, Sinh Tồn, Nam Yết, Sơn Ca và Phan Vinh tại huyện đảo Trường Sa, tỉnh Khánh Hòa.

Sau khi được tu bổ và khôi phục, GHPGVN đã bổ nhiệm các chư tôn đức Tăng làm trụ trì ở các ngôi chùa trên… Đầu năm 2020, GHPGVN và Doanh nghiệp Xuân Trường tiếp tục khôi phục, xây dựng ba ngôi chùa Trường Sa Đông, Sinh Tồn Đông và Đá Tây A. Cả 9 ngôi chùa đã là những cột mốc tâm linh vững chãi, sừng sững hiên ngang nơi biển khơi, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc….

Ông Nguyễn Văn Trường, Giám đốc doanh nghiệp xây dựng Xuân Trường xúc động nhớ lại: “Hàng chục năm trước khi ra đây khảo sát để đầu tư tu bổ, phục dựng các ngôi chùa, chúng tôi đi tàu hàng, ăn uống chủ yếu là đồ khô, ngày thay mấy bộ quần áo, than bụi đầy người… Nay được trở lại thăm viếng cả 9 ngôi chùa trên quần đảo Trường Sa, trong đó tổ chức khánh thành 3 ngôi chùa, tôi không cầm được nỗi nghẹn ngào xúc động. Tôi luôn tâm niệm “Mái chùa che chở hồn dân tộc”, mái chùa chứa đựng tâm thức người Việt, văn hóa còn là dân tộc còn. Những năm qua các ngôi chùa nơi đây đã đón hàng nghìn lượt khách, các phật tử và nhân dân trong cả nước đến tham quan, chiêm ngưỡng, lễ cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa. Đặc biệt là các ngư dân trên biển đã đến tránh trú bão trên các ngôi chùa này. Đây là niềm vinh dự, tự hào rất lớn của doanh nghiệp, đã góp phần công sức nhỏ bé, tạo điều kiện cho nhân dân cả nước phát huy quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết, phát huy sức mạnh dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

Nhà sử học Dương Trung Quốc từng ra Trường Sa chứng kiến lễ khánh thành ba ngôi chùa đầu tiên tại các đảo Trường Sa Lớn, Song Tử Tây, Sinh Tồn, nay là lần thứ ba ra Trường Sa tiếp tục dự khánh thành các ngôi chùa. Ông chiêm nghiệm, rằng cũng như những ngôi làng Việt trong đất liền, hải đảo là không gian sống và mưu sinh của những ngư dân và người dân Việt bao đời, nên những ngôi miếu ngôi chùa cũng luôn hiển hiện một cách thân thuộc. Đây thực sự là những cột mốc tâm linh nơi phên dậu biển đảo của Tổ quốc. “Cuộc sống ngày càng hiện đại, chúng ta không chỉ cần hạ tầng kỹ thuật, công nghệ, mà còn cần hạ tầng tinh thần, hạ tầng văn hóa nữa”, ông Dương Trung Quốc nhấn mạnh.

Gia đình anh chị Hải - Thùy là một trong số những hộ dân trên đảo Sinh Tồn, nhà ngay sau lưng chùa. Anh chị kể rằng đều đặn đến ngày rằm, mùng một, Vu lan, Tết lễ các gia đình đều lên chùa. Lễ vật đơn sơ chỉ là trái dừa hái trên đảo, gói bánh, nhưng đượm lòng thành kính. Ngư dân mỗi khi ghé đảo tránh trú giông bão, trao đổi hàng hóa hay chữa bệnh cũng đều lên chùa thắp hương. Tiếng chuông chùa vào giờ khắc bình minh trên đảo từ bao lâu đã trở nên thân thuộc…

Khác với trên đất liền, tên các chùa ở Trường Sa cũng là tên của đảo nơi chùa tọa lạc. Chùa không còn đơn thuần là nơi để thể hiện tín ngưỡng tôn giáo, mà đã trở thành hiện thân cho những giá trị tâm linh mà người Việt hằng gìn giữ ở giữa ngàn khơi...

Chùa Song Tử Tây được xem là ngôi chùa lớn nhất được tôn tạo, sửa chữa lại từ năm 2007. Chùa có kiến trúc mái cong, lợp ngói giống như các ngôi chùa miền Bắc. Chùa Song Tử Tây được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống với kết cấu một gian, hai chái, mái cong vút. Chùa có tam điện, điện thờ và ban thờ các anh hùng liệt sĩ. Tượng Phật bà Quan Âm nằm trong khuôn viên nhìn thẳng ra hướng biển như che chở cho ngư dân bám biển vươn khơi. Đây là một trong những ngôi chùa nằm cạnh bờ biển với bãi cát trắng đẹp ở huyện đảo Trường Sa. Khác với chùa Song Tử Tây, chùa Sinh Tồn rợp bóng cây xanh với kiến trúc cổng chùa xây bằng bê tông cốt thép.

Nằm giữa trung tâm Thị trấn Trường Sa là chùa Trường Sa Lớn. Giữa biển khơi, những ngôi chùa là địa điểm linh thiêng, khẳng định Phật giáo có mặt và đồng hành cùng người dân vùng biển đảo. Ở đâu có người Việt sinh sống, ở đó có văn hóa tâm linh.

Nếu chùa Song Tử Tây tọa lạc trước ngọn hải đăng cao vút, thì ngôi chùa ở Trường Sa Lớn tọa lạc cạnh đường băng, chùa Sinh Tồn sát bên cụm 7 hộ gia đình dân cư sinh sống. Chùa ở đảo Sơn Ca tọa lạc giữa triền cát trắng, tiếp giáp với ngọn hải đăng, phía đón những tia nắng bình minh đầu tiên của mỗi ngày. Chùa ở đảo Nam Yết, Phan Vinh lại nằm sát cạnh bờ biển, từ bên trong sân chùa Vinh Phúc nhìn ra sẽ thấy hai cây cột sừng sững, cảnh vật uy nghiêm và mái chùa cong cong in trên nền biển xanh.

Trên đảo Nam Yết có ngôi chùa Nam Huyên - cái tên hàm nghĩa là “mái che tâm hồn con người, che hồn dân tộc Việt Nam”. Chùa có hệ thống tượng Phật bằng chất liệu đá ngọc quý tạo nên sự bền vững, phù hợp với ngôi chùa ở vùng Biển Đông. Khung chùa được làm hoàn toàn bằng các loại gỗ có chất lượng tốt, đặc biệt hệ thống cửa gỗ được thiết kế đẹp mắt và rất chắc chắn. Những viên gạch tại chùa Nam Yết đều in hình Quốc huy, khẳng định chủ quyền dân tộc. Đặc biệt, trong khuôn viên chùa có bia chủ quyền được xây bằng vôi vữa, trong diện tích xấp xỉ 16m2, hiện đã bị mất phần chóp, chỉ còn phần thân cao 1,32m.

Trải qua thời gian cùng những biến động của lịch sử, đến nay chỉ có đảo Nam Yết và đảo Song Tử Tây còn tồn tại bia chủ quyền cũ nhất được bảo tồn, xếp hạng là di tích lịch sử quốc gia. Trong không gian tĩnh lặng của ngôi chùa giữa biển khơi, ai cũng nghĩ như mình đang ở đất liền, trào dâng niềm thương mến, tự hào về biển đảo quê hương.

Những ngôi chùa ở đảo Trường Sa, Song Tử Tây, Sinh Tồn, Sơn Ca, Nam Yết, Phan Vinh... dù quay về hướng nào cũng đều hướng ra Biển Đông và đón được tia nắng sớm nhất lúc bình minh.

Thượng tá Nguyễn Đặng Hồng, Phó Chủ nhiệm chính trị Lữ đoàn 83 công binh cho biết đơn vị đã tham gia tôn tạo, xây dựng hai ngôi chùa là Song Tử Tây và nay là Sinh Tồn Đông. Không ai quên tiền thân của đơn vị chính là Trung đoàn 83 công binh với 64 người lính đã ngã xuống trong trận Gạc Ma bi hùng. Những người lính quả cảm ngày nào xả thân cắm cờ giữ đảo, nay lại bắt tay vào xây những ngôi chùa, để tiếng chuông hòa bình mãi vang trên sóng gió đại dương của Tổ quốc…/.

Trần Thanh