Năm 2016, Hà Tĩnh là địa bàn trực tiếp xảy ra sự cố môi trường biển ảnh hưởng đến các tỉnh Bắc Trung Bộ. Riêng địa bàn tỉnh có 6/13 huyện, thành phố, thị xã ven biển bị ảnh hưởng nghiêm trọng, tác động đến sự phát triển chung của tỉnh, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất, đời sống Nhân dân, tâm lý các nhà đầu tư và tình hình an ninh trật tự cả trước mắt và lâu dài.
Lợi dụng sự cố môi trường biển, các thế lực thù địch, phản động, một số phần tử cực đoan, cơ hội chính trị đã kích động, xúi giục Nhân dân, lôi kéo một số thành phần, tổ chức khác chống phá quyết liệt làm cho tình hình đã khó khăn càng gia tăng phức tạp.
Ngoài ra, do chịu trực tiếp của biến đổi khí hậu, thiên tai, bão lụt xảy ra đã gây thiệt hại nặng trên diện rộng. Nhiều vấn đề tồn đọng chưa được giải quyết, nhất là liên quan đến tái định cư, giải phóng mặt bằng. Đời sống Nhân dân một số nơi rất khó khăn.
Trước tình hình đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hà Tĩnh đã thành lập Ban Chỉ đạo, đa số các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy tham gia và các cấp cũng thực hiện tương tự để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo; phát huy tinh thần đoàn kết của toàn Đảng bộ, quân và Nhân dân; dựa vào dân, sâu sát Nhân dân, chia sẻ khó khăn với Nhân dân; mọi chủ trương, chính sách đều được cấp ủy, chính quyền triển khai đồng bộ, kịp thời, hành động quyết liệt. Một trong những yếu tố quyết định là làm tốt công tác vận động quần chúng; coi công tác dân vận, trong đó tuyên truyền, vận động chức sắc, đồng bào theo đạo Công giáo thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước là một trong những nhiệm vụ cốt lõi, phải kiên trì, thường xuyên thực hiện.
Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, thường xuyên của Trung ương, đặc biệt là các quyết định cụ thể, nhất quán của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương, Công ty Formosa đã nhận những sai phạm và chịu trách nhiệm hoàn toàn về việc đã gây ra sự cố môi trường biển; đồng thời phải cam kết thực hiện nghiêm túc 5 nội dung trước Đảng, Chính phủ và Nhân dân Việt Nam, chấp nhận bồi thường thiệt hại cho người dân. Ngoài ra, yêu cầu phải bổ sung 07 hệ thống xử lý, quản lý chất thải theo quy chuẩn của Việt Nam; xây dựng bể chỉ thị sinh học, sử dụng các sinh vật sống để kiểm chứng chất lượng nước thải trước khi xả ra môi trường.
Để khẩn trương giúp Nhân dân bị ảnh hưởng sự cố môi trường sớm ổn định đời sống, phục hồi sản xuất, tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành tạm thời một số chính sách như: hỗ trợ gạo cho ngư dân; miễn học phí cho học sinh; hỗ trợ tiền mua thẻ bảo hiểm y tế; hỗ trợ sửa chữa, cải hoán tàu cá, chuyển đổi nghề cho ngư dân bị thiệt hại... Tỉnh đã khẩn trương phối hợp với các bộ, ngành xây dựng định mức, tiêu chí, xác định phạm vi đối tượng đảm bảo khách quan, toàn diện, dân chủ, minh bạch, công bằng. Tập trung thống kê thiệt hại, thẩm định, phê duyệt và chi trả bồi thường cho người dân. Quá trình tổ chức thực hiện nghiêm túc, khách quan, cán bộ nào vi phạm thì xử lý theo quy định.
Dưới sự lãnh đạo của Trung ương và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị tỉnh, tình hình dần được kiểm soát và cơ bản ổn định. Nếu như từ khi xảy ra sự cố môi trường biển đến giữa năm 2017 đã xảy ra 37 cuộc tụ tập đông người, thì từ tháng 6 năm 2017 đến nay tình hình đã ổn định. Từ chỗ có vụ việc với tính chất, mức độ phức tạp, đông người, có vụ mang động cơ chính trị như chặn đường quốc lộ 1A, chiếm trụ sở chính quyền, gây sức ép với chính quyền, đến nay chỉ còn một số ít người đòi bồi thường thiệt hại ngoài đối tượng quy định.
Năm 2016 tăng trưởng kinh tế của Hà Tĩnh giảm 17,6%, năm 2017 đã tăng 10,71%, trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo, sản xuất thép đóng góp 50%. Thu ngân sách vượt kế hoạch 16% HĐND tỉnh giao và đạt 8.925 tỷ đồng. Riêng Dự án Formosa đóng góp 3.459 tỷ đồng, chiếm 39% tổng thu ngân sách của tỉnh, giải quyết việc làm cho 7.200 lao động, trong đó có gần 6.300 lao động trong nước, lao động Hà Tĩnh có 4.179 người, chiếm hơn 58%. Toàn tỉnh có thêm 33 xã đạt chuẩn nông thôn mới, nâng tổng số xã đạt chuẩn lên 115 xã, chiếm 50% tổng số xã. An sinh xã hội được bảo đảm. Tình hình tư tưởng cán bộ, đảng viên, Nhân dân ổn định, tin tưởng vào sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, điều hành của chính quyền. Đảng bộ đoàn kết, thống nhất, Nhân dân đồng thuận, tạo sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân.
Từ thực tiễn ở địa phương, tỉnh Hà Tĩnh chia sẻ một số bài học kinh nghiệm bước đầu về công tác dân vận tham gia xử lý “điểm nóng”, ổn định tình hình như sau:
Thứ nhất, Ban Thường vụ Tỉnh ủy thường xuyên chỉ đạo ráo riết, quyết liệt, khoa học, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc đồng bộ; không nóng vội, chủ quan, không chờ đợi, ỷ lại; phát huy trí tuệ tập thể, bình tĩnh, khôn khéo để xử lý từng nhiệm vụ, nhất là những lúc khó khăn. Phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng tổ chức, cá nhân bám sát địa bàn để vận động quần chúng.
Thứ hai, để kịp thời ổn định tình hình và đời sống Nhân dân, không để các phần tử xấu lợi dụng kích động thì giải pháp xuyên suốt, cốt lõi là phải thực hiện hiện tốt công tác dân vận, đặc biệt là xác định địa bàn khó khăn, phức tạp để có giải pháp tuyên truyền, vận động phù hợp.
Về nội dung tuyên truyền, vận động: Khi sự cố môi trường đã xác định rõ nguyên nhân và chuyến thị sát của Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu tuyệt đối không để Công ty Formosa tái phạm, nếu tái phạm thì kiên quyết đóng cửa nhà máy; tiền bồi thường của Công ty Formosa dùng hỗ trợ, bồi thường cho người dân và các công việc phục vụ quản lý môi trường, phục hồi sản xuất, nâng cao đời sống người dân bị thiệt hại, Chính phủ không sử dụng mục đích khác. Thông điệp của Thủ tướng Chính phủ đã được tuyên truyền, phổ biến sâu rộng trong các tầng lớp Nhân dân, từ đó củng cố, tăng cường niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước; tạo động lực để cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện hiệu quả hơn công tác dân vận.
Tuyên truyền cho Nhân dân hiểu, từ đó vận động Nhân dân không nghe theo kẻ xấu lợi dụng sự cố môi trường biển nhằm kích động, lôi kéo tụ tập đông người, làm mất an ninh trật tự, làm ảnh hưởng đến sự phát triển chung của tỉnh, ảnh hưởng đến chính cuộc sống bình yên của Nhân dân.
Về phương thức tuyên truyền, vận động: Bám sát từng địa bàn, đến tận từng đối tượng để có biện pháp vận động phù hợp; Chú ý lựa chọn, bố trí cán bộ, nhất là cán bộ có kinh nghiệm để tiếp cận, lắng nghe, đối thoại với từng nhóm đối tượng khó khăn, những địa bàn phức tạp, trọng điểm; Phát huy vai trò của những người có uy tín, vị thế trong cộng đồng dân cư như hội viên cựu chiến binh và các đoàn thể, người cao tuổi, chức sắc tôn giáo tiến bộ; Thực hiện đồng bộ công tác dân vận của cả hệ thống chính trị, trong đó đặc biệt chú trọng vai trò công tác dân vận chính quyền, vì chính quyền nắm chắc chế độ, chính sách, khi vận động sát với quyền lợi của người dân nên hiệu quả hơn.
Thứ ba, phát huy vai trò của báo chí trong công tác dân vận. Thường xuyên cung cấp thông tin cho báo chí. Kịp thời xử lý những vấn đề báo chí phản ánh. Thông qua báo chí để đấu tranh phản bác các thông tin xuyên tạc, xấu, độc trên các trang mạng xã hội. Không để tạo ra những hiệu ứng tiêu cực trên các phương tiện thông tin đại chúng, góp phần định hướng tốt dư luận xã hội.
Thứ tư, trong quá trình thực hiện đảm bảo ổn định chính trị, điều xuyên suốt và chủ yếu là công tác vận động, thuyết phục, giải quyết đúng chính sách cho các đối tượng. Tuy vậy, đối với những phần tử cực đoan thì phải kiên quyết xử lý nghiêm. Việc khởi tố các vụ án như: Vụ gây rối ở Lộc Hà và Thị xã Kỳ Anh; truy nã đối tượng Bạch Hồng Quyền; khởi tố đối tượng Trần Thị Xuân (xã Thạch Kim, huyện Lộc Hà); xét xử vụ án Nguyễn Văn Hóa (xã Kỳ Khang, huyện Kỳ Anh) đã tạo điều kiện thuận lợi cho công tác dân vận.
Thứ năm, thường xuyên phối hợp chặt chẽ và tranh thủ sự chỉ đạo, giúp đỡ của các cơ quan chức năng Trung ương; phối hợp chặt chẽ, thống nhất trong chỉ đạo xử lý tình huống phức tạp giữa các tỉnh khu vực miền Trung bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường biển, đặc biệt là phối hợp xử lý những phần tử cố tình gây rối trật tự, kiên quyết ngăn chặn người dân của địa phương này kéo sang địa phương khác để biểu tình, gây rối trật tự công cộng.
Từ thực tiễn giải quyết “điểm nóng” ở địa phương, cơ sở, cho thấy một số vấn đề cần được Trung ương tăng cường quan tâm, như:
Vai trò của công tác dân vận và cán bộ làm công tác dân vận hết sức quan trọng, nhưng trên thực tế, một số cán bộ chưa nắm chắc chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và kỹ năng vận động quần chúng. Vì vậy Trung ương cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, phương pháp công tác dân vận cho cán bộ trong cả hệ thống chính trị, nhất là những cán bộ trực tiếp làm công tác dân vận ở các cấp.
Tại các địa bàn khó khăn, vai trò của tổ chức cơ sở đảng không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; cán bộ cốt cán vùng này còn nhiều hạn chế. Do đó, Trung ương cần nghiên cứu chuyên đề tăng cường công tác xây dựng tổ chức cơ sở đảng tại các vùng khó khăn, trọng điểm.
Dân vận và công tác dân vận là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược đối với toàn bộ sự nghiệp cách mạng của Đảng. Do đó, cùng việc thường xuyên thực hiện các giải pháp về công tác dân vận cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp khác trong tham gia giải quyết “điểm nóng”, nhất là tăng cường đảm bảo an ninh trật tự. Đối với một số đối tượng cực đoan, phần tử phản động, cơ hội chính trị đi ngược lại lợi ích của Nhân dân thì phải kiên quyết xử lý nghiêm để đảm bảo ổn định, phát triển bền vững.