Năm 2018, mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, đất nước ta tiếp tục phát triển và hoàn thành 12/12 chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội Quốc hội giao (trong đó có 09 chỉ tiêu vượt và 03 chỉ tiêu đạt kế hoạch), GDP cả năm đạt 7,08%, cao nhất 10 năm kể từ khủng hoảng kinh tế 2008, GDP bình quân đầu người đạt 2.587 USD; các lĩnh vực văn hóa, xã hội tiếp tục đạt được nhiều kết quả quan trọng.
Tình hình triển khai thực hiện
Công tác dân vận chính quyền, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo, điều hành của Nhà nước và của cấp ủy, chính quyền các cấp đã đạt được kết quả quan trọng, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, bảo đảm ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Đặc biệt, từ khi Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết số 25 về “Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới”; Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 290 về “Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị”; Ban Bí thư ban hành Kết luận số 114 về “Nâng cao hiệu quả công tác dân vận của cơ quan nhà nước các cấp” và Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 16 về “Tăng cường và đổi mới công tác dân vận trong cơ quan hành chính nhà nước, chính quyền các cấp trong tình hình mới”, công tác dân vận chính quyền được quán triệt, tổ chức triển khai đồng bộ, thực hiện bài bản hơn, thường xuyên hơn, mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần hoàn thành mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.
Nhằm triển khai hiệu quả Chương trình phối hợp về công tác dân vận giai đoạn 2016 - 2021 giữa Ban Dân vận Trung ương và Ban Cán sự đảng Chính phủ, năm 2018 được chọn là “Năm dân vận chính quyền”. Trung ương đã ban hành Kế hoạch gồm các nội dung cấp ủy, chính quyền các cấp cần tập trung thực hiện như: Nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác dân vận chính quyền trong việc xây dựng, ban hành chính sách, pháp luật phù hợp với thực tiễn, đáp ứng quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; thực hiện tốt mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân; đẩy mạnh cải cách hành chính, cải cách thể chế, tổ chức, bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; nâng cao đạo đức công vụ, tinh thần trách nhiệm, kỷ luật, kỷ cương, ý thức phục vụ nhân dân; tổ chức tốt công tác tiếp công dân, đối thoại với nhân dân và nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo; phối hợp chặt chẽ giữa cấp ủy, chính quyền với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc phát huy vai trò của nhân dân tham gia giám sát, đánh giá sự hài lòng của người dân đối với cơ quan hành chính nhà nước.
Các nội dung này qua tổ chức các Đoàn đi kiểm tra và tổng hợp báo cáo cho thấy cấp ủy, chính quyền các cấp đã tổ chức thực hiện nghiêm túc và đạt hiệu quả, nhất là những nội dung liên quan trực tiếp đến người dân. Hầu hết các địa phương đã xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể để tổ chức thực hiện. Một số địa phương đã xây dựng tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện công tác dân vận chính quyền qua hình thức chấm điểm và đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ. Nhiều địa phương xây dựng mô hình “Dân vận khéo” và đã được nhân rộng sang các địa phương khác.
Những kết quả nổi bật
Thứ nhất, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và công tác dân vận của cơ quan hành chính nhà nước các cấp: Các cơ quan nhà nước đã tập trung nghiên cứu, thể chế hóa quan điểm của Đảng, các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng, nhất là một số văn bản, nghị quyết các Hội nghị lần thứ 6, 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII ban hành, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Công tác quản lý nhà nước trên các lĩnh vực của đời sống xã hội được tăng cường; nội dung quản lý nhà nước theo ngành, lãnh thổ được thực hiện nghiêm túc; sự phân cấp quản lý giữa Trung ương và địa phương được thực hiện tốt hơn, nhằm phát huy vị trí, vai trò và trách nhiệm của chính quyền cấp cơ sở. Trong xây dựng chính sách, pháp luật đã chú trọng việc lấy ý kiến và tiếp thu ý kiến đóng góp, phản biện của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và các tầng lớp nhân dân trước khi ban hành, nhất là những vấn đề liên quan trực tiếp đến người dân.
Thứ hai, thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho các tầng lớp nhân dân: Năm 2018, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt, hiệu quả của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị, sự nỗ lực, quyết tâm cao của các bộ, ngành, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân cả nước, kinh tế - xã hội năm 2018 tiếp tục phát triển tích cực. Các lĩnh vực văn hóa, xã hội tiếp tục đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần tích cực vào việc nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, bảo đảm ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ở cả thành thị và nông thôn được cải thiện rõ rệt. Kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới vượt mục tiêu đề ra, đến nay có 61 huyện (11,2%) và 3.770 xã (42%) đạt chuẩn nông thôn mới (vượt chỉ tiêu đề ra là 38,8%). Các chính sách, chế độ đối với người có công, các đối tượng chính sách, bảo trợ xã hội được quan tâm thực hiện; tỉ lệ hộ nghèo theo chuẩn mới giảm xuống còn 6,8%; đẩy mạnh thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững theo phương châm “Không để ai bị bỏ lại phía sau”. Công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm được đẩy mạnh; tỉ lệ thất nghiệp khu vực thành thị giảm; cơ cấu lao động chuyển dịch theo hướng tích cực. Sự nghiệp văn hóa, giáo dục, bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội; phát triển khoa học và công nghệ... có nhiều chuyển biến tích cực.
Thứ ba, đẩy mạnh cải cách hành chính, đơn giản hóa các thủ tục hành chính; thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở: Công tác cải cách hành chính được triển khai đồng bộ các nội dung của Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020 và Kế hoạch cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2016 - 2020. Xác định cải cách hành chính nhà nước là một trong những khâu đột phá để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, Chính phủ đã tập trung chỉ đạo rà soát, xây dựng phương án, ban hành quy định về cắt giảm, đơn giản hóa ít nhất 50% điều kiện đầu tư kinh doanh và danh mục hàng hóa, thủ tục kiểm tra chuyên ngành.
Năm 2018, Chính phủ đã trình và ban hành 28 văn bản quy phạm pháp luật, gồm 3 luật và 25 nghị định, cắt giảm, đơn giản hóa 3.346/6.191 (đạt 54%) điều kiện kinh doanh. Với mục tiêu lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ, coi việc thực hiện liên thông thủ tục hành chính là khâu đột phá, đã tập trung chỉ đạo nâng cao chất lượng giải quyết thủ tục hành chính, bảo đảm gắn kết giữa cải cách thủ tục hành chính, xây dựng Chính phủ điện tử. Việc hiện đại hóa hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý nhà nước đạt nhiều kết quả tích cực, đến nay có 18 bộ, ngành và 54 địa phương đã xây dựng trung tâm dữ liệu, trang thiết bị bảo đảm an toàn thông tin; có 16/19 bộ, cơ quan và 57/63 tỉnh, thành phố đã ban hành Kiến trúc Chính phủ điện tử; 100% các sở, cơ quan thuộc ủy ban nhân dân tỉnh, huyện, quận, thành phố sử dụng phần mềm quản lý văn bản và điều hành công việc.
Chính quyền các cấp đã tổ chức đánh giá 3 năm thực hiện Kết luận số 120 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở; tiếp tục thực hiện Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn và các Nghị định của Chính phủ về thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ quan, đơn vị và doanh nghiệp; dân chủ trực tiếp được mở rộng; phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” được cụ thể hóa vào nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội.
Thứ tư, về nâng cao đạo đức công vụ, tinh thần trách nhiệm, kỷ luật, kỷ cương, ý thức phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức: Công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao đạo đức công vụ, ý thức tôn trọng phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là bộ phận thường xuyên tiếp xúc với nhân dân được cấp ủy, chính quyền các cấp chỉ đạo thực hiện nghiêm túc; đã quan tâm chỉ đạo xây dựng, sửa đổi, bổ sung ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, các quy chế, quy định của cơ quan, đơn vị; thực hiện Chỉ thị số 26 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong các cơ quan hành chính nhà nước các cấp. Đề cao trách nhiệm người đứng đầu cơ quan hành chính các cấp gắn đẩy mạnh cải cách hành chính với tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ tiếp tục phát huy tốt vai trò trong việc kiểm tra, rà soát, đôn đốc thực hiện nhiệm vụ được giao và kiểm tra hoạt động công vụ.
Thứ năm, về công tác tiếp công dân, đối thoại, giải quyết kịp thời những kiến nghị, đơn, thư khiếu nại, tố cáo: Công tác tiếp công dân, đối thoại, giải quyết khiếu nại, tố cáo được chính quyền các cấp quan tâm thực hiện đạt một số kết quả nhất định theo đúng quy định của Luật tiếp công dân và Luật khiếu nại, Luật tố cáo. Trước tình hình khiếu nại tố cáo, khiếu kiện đông người ngày càng gia tăng; cơ quan hành chính nhà nước và chính quyền các cấp đã triển khai nhiều giải pháp, nâng cao hiệu quả tiếp công dân. Việc thực hiện giải quyết khiếu nại, tố cáo được chính quyền các cấp tập trung giải quyết, nhất là các vụ việc khiếu nại, tố cáo đông người, phức tạp, kéo dài, các vụ việc bức xúc, nổi cộm mới phát sinh; người đứng đầu đã tăng cường đối thoại với người dân và doanh nghiệp.
Thứ sáu, công tác phối hợp, tạo điều kiện để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân tham gia giám sát, phản biện xã hội và góp ý xây dựng chính quyền vững mạnh: Quy chế phối hợp giữa chính quyền với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội được triển khai thực hiện thường xuyên và đạt kết quả tốt; chính quyền các cấp luôn tôn trọng và tạo điều kiện để Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội phát huy vai trò trong việc tập hợp, đoàn kết và vận động nhân dân tham gia góp ý xây dựng chính sách, pháp luật, phát triển kinh tế - xã hội; tham gia giám sát, phản biện xã hội theo các Quyết định số 217 và 218 của Bộ Chính trị.
Kết quả triển khai 7 nội dung được Ban Dân vận Trung ương và Ban cán sự đảng Chính phủ đề ra trong “Năm dân vận chính quyền” 2018 đã đạt được kết quả rất đáng ghi nhận, khích lệ và động viên kịp thời; cấp ủy, chính quyền các cấp đã chủ động tổ chức thực hiện, đưa ra nhiều giải pháp, mô hình “Dân vận khéo” để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ chính trị được giao; công tác quản lý nhà nước trên các lĩnh vực của đời sống xã hội được tăng cường; công tác cải cách hành chính nhà nước, sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế được cấp ủy, chính quyền thực hiện nghiêm túc; dân chủ, công khai, minh bạch và phòng, chống tham nhũng, lãng phí được quán triệt thực hiện trong cả hệ thống chính trị; kỷ luật, kỷ cương, đạo đức công vụ cũng được thực hiện tốt và đạt kết quả thiết thực. Thực hiện tốt công tác dân vận chính quyền đã góp phần tiếp tục nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện thể chế xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Công tác dân vận, thực hiện quy chế dân chủ luôn gắn chặt với thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị và triển khai các cuộc vận động, phong trào thi đua do Trung ương phát động.
Bên cạnh những kết quả đạt được, còn những hạn chế như: Một số cơ quan, đơn vị, người đứng đầu và một số cán bộ, công chức, viên chức chưa nhận thức đầy đủ vai trò quan trọng của công tác dân vận; chưa quan tâm đổi mới việc tuyên truyền, triển khai, thực hiện công tác dân vận chính quyền; hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trên một số lĩnh vực chưa cao, nhất là quản lý, khai thác và sử dụng đất đai, tài nguyên khoáng sản còn lãng phí, để xảy ra sai phạm; việc giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo, khiếu kiện đông người ở địa phương cơ sở chưa dứt điểm, tạo bức xúc trong nhân dân; việc thể chế hóa một số nội dung liên quan đến dân vận còn chậm; một số quy định của pháp luật còn chồng chéo, trùng lắp; tổ chức bộ máy đang được sắp xếp, kiện toàn nhưng gặp nhiều khó khăn; một số địa phương chưa quyết liệt thực hiện cải cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính, cải cách môi trường đầu tư kinh doanh; chưa thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở, chưa phát huy sự tham gia tích cực của người dân trong xây dựng chính sách, pháp luật, tham gia xây dựng chính quyền, giám sát cán bộ, công chức, viên chức; một bộ phận cán bộ, công chức, viên vi phạm pháp luật phải xử lý hành chính và hình sự.
Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là một số cơ quan, đơn vị, nhất là người đứng đầu chưa nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò của công tác dân vận chính quyền; công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, ban cán sự đảng một số cơ quan, đơn vị chưa chủ động, quyết liệt; công tác kiểm tra, giám sát và giải quyết công việc với người dân chưa thường xuyên; một bộ phận công chức còn nặng về hành chính; sự phối hợp giữa chính quyền, các ban, ngành với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội nhiều nơi chưa chặt chẽ, đồng bộ.
Phương châm “Kỷ cương, liêm chính, hành động, sáng tạo, bứt phá, hiệu quả”
Năm 2019 là năm thứ tư - năm chuẩn bị kết thúc của nhiệm kỳ 5 năm; năm khởi đầu của quá trình chuẩn bị tổ chức đại hội đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, đất nước ta có những thời cơ thuận lợi nhưng cũng đứng trước thách thức không nhỏ… Điều này đặt ra yêu cầu cao đối với công tác dân vận trong tình hình mới, nhất là công tác dân vận chính quyền.
Ban Dân vận Trung ương và Ban Cán sự đảng Chính phủ đã xác định phương hướng, nhiệm vụ công tác dân vận chính quyền năm 2019 là tiếp tục thực hiện hiệu quả các nội dung trong Chương trình phối hợp về công tác dân vận, giai đoạn 2016 - 2021 của Chính phủ đề ra, trọng tâm là việc đẩy mạnh việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân; nhất là những vụ việc khiếu kiện phức tạp, đông người, kéo dài, tạo đồng thuận trong xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi phương châm hành động của Chính phủ năm 2019 là “Kỷ cương, liêm chính, hành động, sáng tạo, bứt phá, hiệu quả” phục vụ người dân và doanh nghiệp ngày càng tốt hơn, với một số nhiệm vụ trọng tâm như sau:
Một là, đẩy mạnh công tác phổ biến, quán triệt, tuyên truyền và thực hiện nghiêm chính sách, pháp luật của Nhà nước, trọng tâm là thực hiện Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và các văn bản pháp luật có liên quan.
Hai là, nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo. Tập trung rà soát đơn thư khiếu nại, tố cáo để phân loại, đánh giá chất lượng, có giải pháp, tiến độ phù hợp để giải quyết dứt điểm, không để tình trạng quá hạn luật định, nâng cao tỷ lệ giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền.
Ba là, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động tiếp công dân, nhất là trách nhiệm tiếp công dân định kỳ, đột xuất của người đứng đầu gắn với việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo; công khai lịch tiếp công dân.
Bốn là, bố trí đội ngũ cán bộ, công chức trực tiếp giải quyết khiếu nại, tố cáo có năng lực, trình độ chuyên môn, tinh thần trách nhiệm và kinh nghiệm thực tiễn. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu, cán bộ công chức được phân công nhiệm vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Năm là, tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật còn bất cập, chưa phù hợp, nhất là trong lĩnh vực đất đai, bảo vệ môi trường, đầu tư xây dựng phát triển đô thị. Khắc phục hạn chế, yếu kém trong công tác quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch, lập kế hoạch sử dụng đất; bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
Sáu là, tăng cường công tác quản lý nhà nước, nhất là công tác quản lý trong lĩnh vực đất đai, môi trường, đầu tư. Đảm bảo trình tự, thủ tục, công khai, minh bạch, sự đồng thuận và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân và doanh nghiệp trong quá trình thực hiện các dự án đầu tư, giải phóng mặt bằng, thu hồi đất, bồi thường, tái định cư.
Bảy là, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện tốt chế độ thông tin, báo cáo trong việc xem xét, xử lý, giải quyết và thông báo kết quả giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo do các cơ quan khác không có thẩm quyền giải quyết chuyển đến; thực hiện công khai kết quả kiểm toán, thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo.