Một trong những bài học quan trọng, góp phần làm nên thành tựu to lớn xuyên suốt chiều dài lịch sử của đất nước là “Lấy dân làm gốc”, phát huy vai trò làm chủ, sức sáng tạo và nguồn lực của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Qua các kỳ Đại hội Đảng, tư tưởng đó đã được Đảng ta khẳng định là yếu tố quan trọng giúp Đảng và nhân dân ta vượt qua mọi khó khăn, thách thức, giành thắng lợi vẻ vang. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng tiếp tục khẳng định tầm quan trọng và yêu cầu mới về “phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc”(1), trong đó bổ sung điểm mới, đề cao hơn trách nhiệm của hệ thống chính trị, của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức đối với nhân dân và hiệu quả thực hiện công tác dân vận của các cơ quan hành chính nhà nước cũng như nhận thức rõ giá trị và nghĩa của phong trào thi đua “Dân vận khéo”, đó là: “Mọi hoạt động của hệ thống chính trị, của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức phải phục vụ lợi ích của nhân dân. Giải quyết hài hòa các quan hệ lợi ích trong xã hội; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, không ngừng cải thiện nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân”(2).

Quân đội nhân dân Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, giáo dục, rèn luyện. Quán triệt, thực hiện đường lối công tác dân vận của Đảng, trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, bản chất, truyền thống tốt đẹp của Quân đội luôn được các thế hệ cán bộ, chiến sĩ giữ gìn, phát huy và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân, đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, thực hiện nghĩa vụ quốc tế cao cả. Trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược, Quân đội luôn dựa chắc vào nhân dân, bằng niềm tin và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, vận động nhân dân thực hiện các phong trào cách mạng, động viên sức người sức của trong nhân dân, tiến hành sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Cán bộ, chiến sĩ Quân đội đã vượt qua gian khổ, anh dũng hy sinh; kiên cường, kiên trì bám dân, bám địa bàn, làm tốt công tác dân vận, phục vụ nhiệm vụ chiến đấu. Nhờ làm tốt công tác dân vận, Quân đội luôn được nhân dân thương yêu, nuôi dưỡng, che chở, đùm bọc, tạo nên sức mạnh to lớn, cùng toàn dân làm nên những chiến công vang dội.

Tình quân - dân

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, hướng dẫn của Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã quán triệt sâu sắc yêu cầu, mục tiêu “Thắt chặt hơn nữa mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng”; tiến hành công tác dân vận một cách đồng bộ, toàn diện, thực chất, có chiều sâu, phù hợp với thực tiễn, đạt hiệu quả thiết thực, vững chắc, tạo hiệu ứng to lớn và có sức lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội. Thực hiện phương châm hướng mạnh về cơ sở, với nhiều nội dung, hình thức đa dạng, phong phú, linh hoạt, cán bộ, chiến sĩ toàn quân đã làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tạo sự đồng thuận xã hội, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Chủ động phối hợp, tham gia xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở, góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội; thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Thực hiện hiệu quả các phong trào thi đua, cuộc vận động và làm nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, thế trận quốc phòng toàn dân, “thế trận lòng dân” ngày càng vững chắc, tạo sự ổn định để phát triển đất nước.

Các đơn vị đóng quân trên địa bàn trọng điểm đã phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, khắc phục khó khăn, gian khổ, “bám dân, bám địa bàn” để tuyên truyền, vận động đồng bào xóa bỏ các tập tục lạc hậu, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng thôn, bản, ấp văn hóa; tham gia phòng, chống tội phạm, đấu tranh ngăn chặn hoạt động truyền đạo trái pháp luật; góp phần làm thất bại âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề “dân tộc”, “tôn giáo”, “dân chủ”, “nhân quyền” lôi kéo, kích động nhân dân nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Trong đó, nhiều mô hình của Quân đội có sức lan tỏa, sâu rộng và có ý nghĩa như: “Thầy thuốc, thầy giáo quân hàm xanh”, “Nâng bước em đến trường”, “Con nuôi đồn Biên phòng”, “Tết quân dân”, “Bệnh xá quân dân y”, “Mái ấm biên cương”, “Hành quân dã ngoại làm công tác dân vận”, “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”, “Gắn kết giữa cặp hộ gia đình”, “Xóa một hộ đói, giảm một hộ nghèo”... Tổng kết phong trào thi đua “Dân vận khéo” giai đoạn 2016 - 2021: Quân đội nhân dân Việt Nam đã được Chủ tịch nước tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất và hơn 15.000 điển hình “Dân vận khéo” được các cấp khen thưởng là minh chứng cho hiệu quả hoạt động công tác dân vận của Quân đội, góp phần tô thắm thêm phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới. Cùng với đó, các lực lượng Quân đội đã phối hợp với cấp ủy các cấp và các lực lượng thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, thường xuyên quan tâm các đối tượng chính sách, người yếu thế trong xã hội. Trong hai năm đầu thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, toàn quân đã xây dựng hơn 6.000 ngôi “Nhà tình nghĩa”, “Nhà đại đoàn kết”; phụng dưỡng, tặng quà 1.489 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng; tặng gần 600 sổ tiết kiệm; rà soát, hoàn thiện hơn 57.000 hồ sơ danh sách liệt sỹ phục vụ công tác xác minh, kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ (trong đó đã tìm kiếm, quy tập được 2.370 hài cốt liệt sỹ), xét duyệt chế độ chính sách cho hơn 119.000 người tham gia kháng chiến… Hằng năm, đã huy động hàng chục nghìn lượt cán bộ, chiến sĩ và dân quân trên cả nước với hơn 1 triệu ngày công tham gia tham xây dựng nông thôn mới, làm mới và tu sửa hàng nghìn kilômét đường giao thông nông thôn, kênh mương nội đồng và tổ chức khám, chữa bệnh, tư vấn sức khỏe, cấp thuốc cho hàng trăm nghìn lượt người...

Thực hiện chức năng đội quân công tác, nhiệm vụ “chiến đấu” trong thời bình, Quân đội luôn là lực lượng xung kích, đi đầu ở những nơi khó khăn nhất, nguy hiểm nhất để giúp nhân dân phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn,... Đặc biệt, trong phòng, chống đại dịch COVID-19 toàn quân đã tổ chức gần 200 điểm tiếp nhận cách ly; gần 10.000 người thực hiện nhiệm vụ chốt chặn, kiểm soát chặt chẽ trên toàn tuyến biên giới; thành lập hàng chục bệnh viện dã chiến truyền nhiễm, khu vực cách ly; thành lập hơn 2.100 tổ quân y lưu động, huy động hơn 100.000 cán bộ, chiến sĩ, dân quân tự vệ tham gia giúp nhân dân (trong đó có gần 10.000 y, bác sỹ, kỹ thuật viên, học viên quân y), hàng nghìn xe tải và lái xe, nhân viên tiếp nhận, vận chuyển vắc-xin tới các địa điểm tiêm chủng; ủng hộ quỹ vắc-xin của Chính phủ và các địa phương trong phòng, chống dịch với số tiền gần 1.600 tỷ đồng...

Hiện nay, đất nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực có những diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường; thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Tình hình biên giới, biển, đảo còn tiềm ẩn nguy cơ gây mất ổn định; thiên tai, thảm họa, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh diễn biến phức tạp. Các thế lực thù địch đang triệt để lợi dụng vấn đề “dân tộc”, “tôn giáo”, “dân chủ”, “nhân quyền”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, kích động, lôi kéo, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, chia rẽ mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước, Quân đội với nhân dân, thực hiện “phi chính trị hóa” quân đội.

Nhân dân xã La Dêê và Đắc Tôi (huyện Nam Giang, Quảng Nam) cùng cán bộ, chiến sĩ Biên phòng gói bánh chưng để tặng cho các hộ nghèo đón Tết

Để tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác dân vận, góp phần đưa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào cuộc sống, trong thời gian tới, công tác dân vận của Quân đội tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp sau:

Một là, thường xuyên giáo dục, tuyên truyền, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp và cán bộ, chiến sĩ về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác dân vận trong sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc; xác định đúng vai trò chủ thể - vị trí trung tâm của nhân dân trong phát triển đất nước, trong toàn bộ quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp được xác định trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng bộ Quân đội; Kết luận số 43-KL/TW ngày 07/01/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 03/6/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá XI) về “Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới”,… Quá trình thực hiện phải bảo đảm tính toàn diện, đồng bộ, thống nhất, có trọng tâm, trọng điểm, nhất là những vấn đề liên quan trực tiếp đến nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị và đặc điểm, tình hình của mỗi địa phương. Tiến hành công tác dân vận là chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, trách nhiệm chính trị của mỗi quân nhân đối với nhân dân; vun đắp mối quan hệ đoàn kết gắn bó máu thịt giữa Quân đội với nhân dân tô thắm bản chất, truyền thống của Quân đội.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo của tổ chức đảng, trách nhiệm của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp trong tiến hành công tác dân vận. Công tác dân vận phải được xác định là một trong những nội dung lãnh đạo quan trọng, thường xuyên của cấp ủy đảng các cấp và đưa vào nghị quyết lãnh đạo định kỳ hoặc nghị quyết chuyên đề với những chủ trương, nội dung, biện pháp lãnh đạo phù hợp với đặc điểm tình hình, nhiệm vụ cụ thể. Thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, chấn chỉnh khắc phục những tồn tại, hạn chế; tiến hành sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, xây dựng và nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến; kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ. Kiên quyết đấu tranh với biểu hiện, hành vi xem nhẹ hoặc “khoán trắng” cho cơ quan chính trị, cán bộ chính trị, xử lý những trường hợp vi phạm kỷ luật trong công tác dân vận.

Ba là, thực hiện nhất quán quan điểm của Đảng đối với các tầng lớp nhân dân “mọi hoạt động của hệ thống chính trị, của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức phải phục vụ lợi ích của nhân dân. Giải quyết hài hòa các quan hệ, lợi ích trong xã hội; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, không ngừng cải thiện, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân”(3) vào trong thực tiễn tiến hành công tác dân vận của Quân đội. Theo đó, nội dung, hình thức công tác dân vận cần được thường xuyên đổi mới, sáng tạo hướng về cơ sở; chú trọng triển khai thực hiện hiệu quả các hình thức kết nghĩa; hành quân dã ngoại làm công tác dân vận; tổ công tác dân vận; cử cán bộ tăng cường cho cơ sở. Phối hợp với cấp ủy, chính quyền và tổ chức chính trị - xã hội các cấp ở địa phương trong tham gia xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh; thực hiện phong trào thi đua “Dân vận khéo”, xây dựng “Đơn vị Dân vận tốt”, gắn với thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, các phong trào thi đua, cuộc vận động trong và ngoài Quân đội. Chú trọng nâng cao hiệu quả công tác dân vận ở các địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; thực hiện tốt công tác dân vận trong các khu kinh tế - quốc phòng trên các địa bàn trọng điểm.

Cùng với đó, quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở; thường xuyên củng cố, kiện toàn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội và Hội đồng Quân nhân các cấp; quan tâm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần và giải quyết thấu đáo tâm tư, nguyện vọng chính đáng của bộ đội,… tạo sự đoàn kết, thống nhất cao trong thực hiện nhiệm vụ.

Bốn là, tiếp tục khẳng định và đề cao trách nhiệm với nhân dân và công tác dân vận của các cơ quan, đơn vị theo quan điểm Đại hội XIII. Phát huy vai trò, trách nhiệm của cơ quan chính trị, cán bộ chính trị các cấp trong quán triệt, xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện công tác dân vận tại đơn vị phù hợp với chức trách, nhiệm vụ và sát với tình hình thực tiễn. Thường xuyên rà soát sửa đổi, bổ sung quy chế phối hợp hoạt động giữa đơn vị và cấp ủy, chính quyền, các lực lượng trên địa bàn. Cơ quan chính trị làm tốt vai trò tham mưu với cấp ủy, chỉ huy trong tổ chức thực hiện và phối hợp với Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, các lực lượng trên địa bàn trong tiến hành công tác dân vận. Nghiên cứu chỉ đạo, hướng dẫn đổi mới nội dung, hình thức tập hợp vận động quần chúng, đoàn viên, hội viên tham gia, phát huy sức mạnh trong thực hiện các nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị. Làm tốt công tác giáo dục, quản lý bộ đội, chấp hành nghiêm kỷ luật khi quan hệ với nhân dân, phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, xây dựng mối quan hệ gắn bó đoàn kết máu thịt giữa Quân đội với nhân dân. Gắn công tác dân vận của đơn vị với kết quả thực hiện nhiệm vụ, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”.

Năm là, thường xuyên quan tâm xây dựng, củng cố tổ chức cơ quan Dân vận, có tổ chức biên chế thống nhất, hợp lý, ổn định; đội ngũ cán bộ có trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức, có kỹ năng công tác dân vận; luôn học tập phong cách Dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “phải thật thà nhúng tay vào việc”, “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”, “nghe dân nói, nói dân hiểu, hướng dẫn dân làm, làm dân tin”. Tổ chức bồi dưỡng, tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng công tác dân vận cho đội ngũ cán bộ, chiến sĩ trực tiếp tiến hành công tác dân vận. Chú trọng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, địa bàn trọng điểm về quốc phòng, an ninh; cán bộ Dân vận chuyên trách là con em đồng bào dân tộc thiểu số, tôn giáo có kiến thức cần thiết về kinh tế - xã hội, phong tục tập quán và ngôn ngữ nhằm không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận.

Quán triệt và thực hiện công tác dân vận theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, góp phần xây dựng, củng cố thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân và xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc. Phát huy vai trò làm chủ của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; Quân đội tiếp tục xác định tốt trách nhiệm tiến hành công tác dân vận trong tình hình mới, giữ vững và tăng cường mối quan hệ đoàn kết quân - dân; là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân; xứng đáng với lời khen tặng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”./.

Trung tướng Nguyễn Văn Gấu
Ủy viên Trung ương Đảng - Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam

-------------------

1, 2, 3. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, năm 2021, tr. 165; tr.165, 166; 165, 166.