Dưới sự lãnh đạo của Đảng, công tác dân vận của các cơ quan nhà nước tiếp tục được cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện, với trọng tâm “Đoàn kết, kỷ cương, chủ động thích ứng, an toàn hiệu quả, phục hồi phát triển”. Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện mục tiêu thúc đẩy phục hồi phát triển kinh tế - xã hội và phòng, chống, kiểm soát dịch bệnh, đảm bảo an sinh xã hội, đời sống nhân dân; tăng cường nắm tình hình nhân dân, nhất là trước, trong và sau Tết, các kỳ họp Quốc hội, ảnh hưởng bởi dịch bệnh, thiên tai đến đời sống nhân dân… nhằm giải quyết kịp thời những vấn đề nảy sinh. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chủ trương của Đảng, Nhà nước về công tác dân vận, trọng tâm là công tác dân vận của các cơ quan nhà nước, gắn với hoạt động giám sát việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, việc giải quyết các kiến nghị của cử tri, thực hiện chính sách an sinh xã hội và những vấn đề nhân dân quan tâm.

Đồng chí Nguyễn Lam, Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương, Trưởng đoàn công tác của Ban Dân vận Trung ương kiểm tra phát biểu tại cuộc khảo sát kết quả 5 năm thực hiện Quyết định số 99 của Ban Bí thư (khóa XII) tại Thành ủy Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh

Quốc hội luôn quán triệt, đảm bảo nguyên tắc xuyên suốt là “Trong xây dựng thể chế, chính sách: mọi chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phải thuận với lòng dân, xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của nhân dân”. Trong công tác xây dựng pháp luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã dành thời gian để nghiên cứu xem xét các dự án luật trình Quốc hội, nhất là các dự án luật có liên quan hoặc tác động trực tiếp đến quyền và nghĩa vụ của công dân một cách thận trọng, kỹ lưỡng, đảm bảo thể chế hóa kịp thời, có hiệu quả đường lối, chủ trương, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng. Năm 2022, UBTVQH xem xét, cho ý kiến đối với 20 dự án luật và 09 dự thảo nghị quyết của Quốc hội, UBTVQH và trình Quốc hội xem xét, thông qua 13 dự án luật, 07 dự thảo nghị quyết; UBTVQH thông qua 02 pháp lệnh, 17 nghị quyết; đặc biệt, Quốc hội đã thông qua dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở (có hiệu lực từ 01/7/2023). Các bộ luật, luật và những văn bản quy phạm pháp luật được ban hành đã tạo khuôn khổ pháp lý ngày càng hoàn chỉnh để Nhà nước quản lý bằng pháp luật trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh,... nhất là trong việc bảo đảm quyền con người, quyền tự do, dân chủ, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ phát triển kinh tế, giữ vững ổn định chính trị - xã hội của đất nước.

Hoạt động giám sát của Quốc hội tiếp tục có nhiều đổi mới phù hợp với tình hình thực tiễn, đổi mới về phương pháp, cách thức đi sâu vào những vấn đề được cử tri và người dân cả nước quan tâm, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong hoạt động của bộ máy nhà nước từ Trung ương đến cơ sở; bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm, đồng thời chỉ ra những vấn đề nổi cộm trong đời sống kinh tế - xã hội, những bất cập về chính sách, pháp luật cần được sớm khắc phục, sửa đổi, bổ sung. Hoạt động chất vấn tiếp tục được đổi mới, hoàn thiện; các phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp Quốc hội được diễn ra dân chủ, thẳng thắn, tinh thần trách nhiệm cao với nhiều nhóm lĩnh vực khó, phức tạp được nhân dân, cử tri cả nước quan tâm và đã trở thành một hình thức giám sát có hiệu quả của Quốc hội, UBTVQH. Hội đồng nhân dân các cấp tiếp tục đổi mới nội dung, nâng cao chất lượng hoạt động, phát huy tốt hơn vai trò đại diện của cử tri và nhân dân. Các hoạt động tiếp xúc cử tri, chất vấn và trả lời chất vấn, giải trình tại kỳ họp, giám sát việc thực hiện các nghị quyết của Hội đồng nhân dân đối với chính quyền cùng cấp được tăng cường, nhất là giám sát các vấn đề nhân dân bức xúc, được nhân dân đồng tình; công tác kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện kiến nghị sau giám sát được quan tâm hơn.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tập trung thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả Nghị quyết số 01/NQ-CP về thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2022, Nghị quyết số 02/NQ-CP về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, Nghị quyết  số 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và triển khai thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình. Chỉ đạo các cấp, các ngành và địa phương triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều nhiệm vụ, giải pháp đề ra trên các lĩnh vực; tổ chức nhiều hội nghị, kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Tập trung thực hiện có hiệu quả Chương trình phòng, chống dịch COVID-19; tiếp tục chiến dịch tiêm vắc-xin miễn phí lớn nhất từ trước tới nay.

Trong điều kiện dịch bệnh được kiểm soát tốt, kinh tế - xã hội tiếp tục đà phục hồi, phát triển nhanh, mạnh và đạt những kết quả quan trọng, khá toàn diện trên nhiều lĩnh vực; ước cả năm đạt và vượt 14/15 chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát, tăng trưởng kinh tế phục hồi tích cực, các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm trong điều kiện gặp nhiều khó khăn.

Công tác an sinh xã hội được cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp quan tâm triển khai kịp thời, hiệu quả. Tính đến ngày 30/11/2022 gói hỗ trợ theo Nghị quyết số 11/NQ-CP đã giải ngân khoảng 3,74 nghìn tỷ đồng, hỗ trợ cho gần 123 nghìn lượt doanh nghiệp với gần 5,3 triệu lượt lao động. Trong năm 2022, tổng trị giá tiền và quà hỗ trợ cho các đối tượng hơn 14,3 nghìn tỷ đồng; tổ chức triển khai có hiệu quả các chương trình, chính sách tín dụng ưu đãi cho học sinh, sinh viên, đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn, hộ nghèo, hộ cận nghèo… Các chính sách dân tộc, tôn giáo, chăm sóc người cao tuổi, bảo vệ trẻ em, vì sự tiến bộ của phụ nữ, bình đẳng giới được quan tâm chỉ đạo; chương trình xây dựng nông thôn mới được đẩy mạnh; Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững được chú trọng, đã có tác động tích cực, góp phần nâng cao đời sống nhân dân.

Công tác cải cách thủ tục hành chính được đẩy mạnh, trọng tâm là cải cách thể chế và thủ tục hành chính; tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong sản xuất kinh doanh, đã cắt giảm, đơn giản hóa 1.758 quy định kinh doanh tại 143 văn bản quy phạm pháp luật. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt phương án cắt giảm, đơn giản hóa 1.107 quy định của 09 bộ, cơ quan.

Thực hiện tốt cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết TTHC; đến nay cả nước có 60 Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp tỉnh; 100% bộ, ngành, địa phương đã kiện toàn hệ thống một cửa, một cửa liên thông, ứng dụng công nghệ thông tin trong tiếp nhận, giải quyết TTHC; chất lượng giải quyết hồ sơ được cải thiện rõ rệt, tỷ lệ giải quyết đúng hẹn đạt 97,37%. Từng bước hoàn thiện hệ thống dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử, góp phần quan trọng thúc đẩy chuyển đổi số, tiết giảm thời gian, chi phí và nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp. Hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đã kết nối chính thức với 12 bộ, ngành, 04 doanh nghiệp nhà nước, tập đoàn Nhà nước và 14 địa phương; cơ bản hoàn thành đưa 21/25 dịch vụ thiết yếu thực hiện trên môi trường điện tử. Đến ngày 22/12/2022, số thủ tục hành chính đã cung cấp dịch vụ công trực tuyến là 4.298 thủ tục. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 02/CT-TTg về phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số, thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia; có 22/22 bộ, cơ quan ngang bộ; 63/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã có Nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu cấp bộ/tỉnh (LGSP) và kết nối với Nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia, đạt tỷ lệ 100%.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng công tác dân vận của cơ quan hành chính nhà nước, chính quyền các cấp; chỉ đạo Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với cơ quan, đơn vị liên quan hướng dẫn triển khai thực hiện công tác dân vận; 63/63 Ban cán sự đảng UBND tỉnh, thành phố đã ký kết Chương trình phối hợp về công tác dân vận với Ban Dân vận các tỉnh, thành ủy; qua đó đã thúc đẩy và tạo chuyển biến thực chất về công tác dân vận.

Chính phủ, các Bộ, ngành chỉ đạo thực hiện tốt việc giải quyết kiến nghị của nhân dân; năm 2022, cơ quan hành chính nhà nước các cấp đã tiếp 262.458 lượt người/215.759 vụ việc, đã giải quyết 19.957 vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền. Các bộ, ngành, địa phương tăng cường kiểm tra, thanh tra công vụ; toàn ngành thanh tra đã triển khai 6.305 cuộc thanh tra hành chính và 157.974 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành; kịp thời chấn chỉnh kỷ luật, kỷ cương hành chính, xử lý sai phạm của các tổ chức và cán bộ, công chức, viên chức trong thi hành công vụ, góp phần xây dựng cơ quan hành chính nhà nước, chính quyền các cấp trong sạch, vững mạnh.

Các cơ quan tư pháp đẩy mạnh cải cách tư pháp, bảo đảm hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đúng pháp luật, không để oan sai, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội; tập trung nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật và các văn bản hướng dẫn thi hành luật. Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng, hiệu quả điều tra, truy tố, xét xử các loại vụ việc, tăng cường nâng cao hiệu quả công tác hòa giải đối thoại theo Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án. Năm 2022, các Tòa án nhận 371.165 đơn khởi kiện, đã giải quyết 117.443 vụ việc (hòa giải, đối thoại thành 72.955 vụ việc, đạt tỷ lệ 62,11%); nhận 365.407 đơn dân sự, đã giải quyết 116.199 vụ việc (hòa giải thành 72.686 vụ việc, đạt tỷ lệ 63%). Thực hiện cải cách tư pháp gắn với cải cách hành chính trong hoạt động tư pháp, tập trung vào việc thực hiện tốt mô hình “Hành chính tư pháp một cửa”, đổi mới quy trình, thủ tục tiếp nhận, xử lý công việc theo hướng đơn giản hóa, rút ngắn thời gian giải quyết yêu cầu của các cơ quan, tổ chức, công dân; tạo điều kiện cho các cơ quan, tổ chức và nhân dân giám sát hoạt động của các cơ quan tư pháp.

Bên cạnh những kết quả quan trọng, tạo sự chuyển biến tích cực, công tác dân vận các cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp còn bộc lộ một số hạn chế, đó là: (1) Công tác quán triệt, triển khai thực hiện các văn bản của Đảng liên quan đến công tác dân vận ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương chưa kịp thời, sâu sắc. Việc xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện công tác dân vận chính quyền còn chung chung. (2) Tổ chức và hoạt động của một số cơ quan nhà nước các cấp chưa đổi mới mạnh mẽ; thực hiện chủ trương phân cấp, phân quyền chưa quyết liệt; trong xây dựng chính sách còn có biểu hiện lợi ích nhóm. Trật tự, kỷ cương hành chính ở một số cơ quan, đơn vị chưa nghiêm; một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức chưa nâng cao đạo đức công vụ, ý thức phục vụ nhân dân, còn thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm, nhũng nhiễu, gây phiền hà với nhân dân. (3) Công tác quản lý nhà nước ở một số ngành, lĩnh vực còn hạn chế. Công tác bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng, đấu tranh, phòng, chống tội phạm còn nhiều thách thức, nhất là đối với tội phạm lừa đảo, tội phạm tài chính, tội phạm qua mạng. (4) Công tác phối hợp giữa cơ quan nhà nước, chính quyền với Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội cùng cấp ở một số địa phương chưa chặt chẽ. Công tác tiếp dân, đối thoại với nhân dân ở một số địa phương hiệu quả chưa cao, trách nhiệm của người đứng đầu một số nơi chưa phát huy đầy đủ. (5) Đời sống của một bộ phận người dân vẫn còn khó khăn, nhất là vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo và những người yếu thế. Diễn biến dịch COVID-19 và các bệnh truyền nhiễm còn khó lường, khó dự đoán, còn tâm lý chủ quan trong thực hiện tiêm vắc-xin.

Năm 2023, năm bản lề thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, công tác dân vận các cơ quan nhà nước cần tập trung triển khai thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

1. Tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII về công tác dân vận và các nghị quyết, chỉ thị, kết luận mới của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về công tác dân vận; trọng tâm là Nghị quyết 25-NQ/TW, ngày 03/6/2013 của Ban Chấp hành Trung ương về “Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng về công tác dân vận trong tình hình mới”; Quyết định số 23-QĐ/TW, ngày 30/7/2021 của Bộ Chính trị về ban hành “Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị”; Kết luận số 120-KL/TW, ngày 07/01/2016 của Bộ Chính trị (khóa XI) về “Tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở”; Kết luận số 114-KL/TW, ngày 14/7/2015 của Ban Bí thư (khóa XI) “Về nâng cao hiệu quả công tác dân vận của cơ quan nhà nước các cấp” và các văn bản chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

2. Tiếp tục nghiên cứu, thể chế hóa các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về công tác dân vận trong công tác xây dựng và ban hành pháp luật, nhất là trong công tác thẩm tra, thảo luận, cho ý kiến và xem xét thông qua các dự án luật liên quan đến quyền con người, quyền công dân trên cơ sở tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân, tạo điều kiện để nhân dân phát huy đầy đủ quyền và thực hiện tốt nghĩa vụ của mình. Tiếp tục thực hiện Đề án Chiến lược xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; tập trung nghiên cứu sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện pháp luật về khiếu nại, tố cáo của công dân; các quy định về công tác tiếp dân, xử lý, trả lời đơn thư khiếu nại, tố cáo; tăng cường xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc.

3. Tập trung triển khai thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành chính theo Nghị quyết số 76/NQ-CP, ngày 15/7/2021 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021 - 2030; xây dựng và hoàn thiện thể chế, cải cách hành chính, nhất là thủ tục hành chính, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao. Đẩy mạnh xây dựng và thực hiện Chính phủ điện tử (chính quyền điện tử), hướng tới xây dựng Chính phủ số, xã hội số, nền kinh tế số theo lộ trình. Tập trung chỉ đạo xây dựng Bộ tiêu chí đánh giá việc thực hiện công tác dân vận. Tiếp tục hoàn thiện và thực thi quy định về đạo đức công vụ; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín đáp ứng yêu cầu tình hình mới theo phong cách “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”, “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”.

4. Quán triệt và thực hiện nghiêm túc Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, nhất là Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở; nâng cao trách nhiệm và hiệu quả hoạt động tiếp công dân, nhất là trách nhiệm người đứng đầu gắn với việc xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Tăng cường công tác đối thoại, hòa giải; tập trung rà soát, giải quyết kịp thời, dứt điểm đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, những kiến nghị, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, nhất là những vụ việc phức tạp, kéo dài. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính và công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra công vụ, xử lý nghiêm những cán bộ, công chức, viên chức vi phạm pháp luật, có hành vi cửa quyền, gây phiền hà cho nhân dân, xâm phạm quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân.

5. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phối hợp và tạo điều kiện phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân tham gia giám sát, phản biện xã hội và góp ý xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh, góp phần tạo đồng thuận xã hội, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phấn đấu hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2023./.

Nguyễn Lam, Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương