PV: Đội ngũ công nhân, viên chức và lao động (CNVC-LĐ) Việt Nam nói chung, CNVC-LĐ người dân tộc thiểu số nói riêng giữ vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng, phát triển đất nước. Ông đánh giá thế nào về thực trạng đội ngũ CNVC-LĐ là người DTTS hiện nay?

Chủ tịch TLĐ Bùi Văn Cường: Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước luôn xác định vấn đề dân tộc có vị trị chiến lược quan trọng do đó đã đề ra nhiều chủ trương, chính sách để chăm lo cho đồng bào dân tộc thiểu số trong đó có công nhân lao động.

Từ những chính sách hỗ trợ của Chính phủ cho các tổ chức, đơn vị sử dụng lao động là người dân tộc thiểu số (DTTS) tại khu vực vực miền núi, vùng đặc biệt khó khăn (Quyết định số 42/2012/QĐ-TTg ngày 08/10/2012), đã có nhiều doanh nghiệp đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu, nhà máy gia công, chế biến nông thổ sản, may mặc… tại các vùng cao, vùng xa, thu hút CNLĐ trên địa bàn vào làm việc. Bên cạnh đó, cùng với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, sự ra đời của các khu công nghiệp và sự lớn mạnh của giai cấp công nhân, lực lượng công nhân lao động là người DTTS trong các ngành nghề cũng tăng lên.

Có thể nói, CNLĐ là người DTTS đang công tác, làm việc trên nhiều lĩnh lực khác nhau, góp phần không nhỏ vào quá trình phát triển bền vững của các đơn vị, doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững an ninh, chính trị, trật tự xã hội vùng đồng bào DTTS, đặc biệt là trong công tác xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, công tác an ninh, quốc phòng. Lao động là người DTTS nhìn chung có tinh thần lao động chăm chỉ, có nhiều kinh nghiệm trong nông, lâm nghiệp. Người lao động DTTS tập trung nhiều nhất ở việc làm giản đơn, thủ công.

Tuy nhiên, đa số lao động DTTS có trình độ học vấn còn thấp, tác phong công nghiệp, hiểu biết pháp luật của một bộ phận còn hạn chế dẫn đến việc tuân thủ nội quy lao động, quy chế làm việc của doanh nghiệp chưa cao. Khi tham gia vào sản xuất theo dây chuyền công nghiệp thường ở các công đoạn đơn giản. Chỉ một tỷ lệ nhỏ CNLĐ là người DTTS tham gia vào các ngành nghề có chuyên môn kỹ thuật cao và trung bình nên thu nhập thường thấp hơn so với mặt bằng chung. Nhiều CNLĐ người DTTS phải đi làm xa nhà, không quen với môi trường làm việc công nghiệp và thiếu tự tin. Thậm chí một số chỉ chú ý đến lợi ích trước mắt, ít quan tâm đến lợi ích lâu dài dẫn đến từ chối ký hợp đồng lao động; đóng các chế độ bảo hiểm; đảm bảo thời giờ làm việc và nghỉ ngơi...

PV: Trong thời gian qua, tổ chức Công đoàn đã có những hoạt động gì để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của đội ngũ CNVC-LĐ là người DTTS-đối tượng được xem là yếu thế, thưa ông?

Chủ tịch TLĐ Bùi Văn Cường: Thực hiện Chỉ thị số 49-CT/TW, ngày 20/10/2015 của Ban Bí thư về tăng cường và đổi mới công tác dân vận của Đảng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã quán triệt, chỉ đạo các LĐLĐ địa phương, công đoàn ngành trung ương, công đoàn tổng công ty trực thuộc Tổng Liên đoàn khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam bộ, ngành Cao su, Nông nghiệp... nơi có đông công nhân lao động là đồng bào dân tộc thiểu số triển khai thực hiện.

Thực hiện các chủ trương, hoạt động nhằm tăng cường bảo vệ, chăm lo cho đoàn viên, NLĐ của Tổng Liên đoàn, một số CĐ ngành, LĐLĐ tỉnh, thành phố đã vận dụng, thực hiện các chính sách ưu tiên đối với đội ngũ đoàn viên, CNVCLĐ là người dân tộc thiểu số như: đào tạo tay nghề, hỗ trợ vốn phát triển kinh tế gia đình, mở lớp bổ túc văn hóa, hỗ trợ kinh phí cho con em công nhân lao động dân tộc thiểu số thi đậu vào các trường Đại học, cao đẳng, trường nghề…; đào tạo, bồi dưỡng công nhân lao động ưu tú là người dân tộc thiểu số tạo nguồn kế cận cho đội ngũ cán bộ công đoàn các cấp, giới thiệu những công nhân lao động, cán bộ công đoàn là người dân tộc trưởng thành trong phong trào công nhân cho Đảng, Nhà nước bổ sung lực lượng cán bộ chủ chốt trong hệ thống chính trị.

Trong thời gian vừa qua, các cấp công đoàn đã phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, lý luận chính trị, kỹ năng nghề nghiệp cho khoảng 67 nghìn cán bộ, công chức, viên chức là người DTTS...; tổ chức tuyên truyền pháp luật, chăm sóc sức khỏe sinh sản cho CNLĐ là người DTTS tại những địa phương, ngành nghề có đông CNLĐ là người DTTS.

Bên cạnh đó, để động viên CNLĐ là người DTTS, một số CĐ ngành, LĐLĐ tỉnh đã tuyên dương, gặp gỡ công nhân lao động dân tộc thiểu số như một sự tri ân, ghi nhận và tôn vinh những đóng góp tích cực của các nhân tố tiêu biểu. Bên cạnh đó, các cấp CĐ đã tổ chức nhiều đợt thăm hỏi, dành kinh phí trao quà cho công nhân lao động vùng đồng bào dân tộc thiểu số có hoàn cảnh khó khăn, trao sách vở cho con em công nhân lao động dân tộc thiểu số khi bước vào năm học mới, ủng hộ, trao quà cho bà con, công nhân lao động các dân tộc thiểu số bị thiên tai, lũ lụt.

Chủ tịch Tổng LĐLLĐVN Bùi Văn Cường tặng quà cho CNLĐ khó khăn tại tỉnh Điện Biên nhân dịp Tết Nguyên đán 2018

Trong dịp Tết nguyên đán, Tháng Công nhân hàng năm, những đợt cao điểm chăm lo cho đoàn viên và NLĐ có hoàn cảnh khó khăn, những đoàn viên, CNLĐ là người DTTS luôn là đối tượng được các cấp CĐ ưu tiên xét ưu tiên hỗ trợ, chăm lo. Trong Tháng công nhân năm 2017, LĐLĐ TP Hồ Chí Minh đã tổ chức gặp gỡ, tặng quà cho 200 CNLĐ là người DTTS Khmer, Chăm, Tày Nùng… đang làm việc tại các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố. Trong hai năm 2016-2017, hơn 300 CNLĐ tiêu biểu người DTTS được CĐ Cao su tuyên dương. Trong chương trình Tết Sum vầy 2018 do Tổng LĐLĐVN tổ chức, 200 CNLĐ là người DTTS tại 4 Cty trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã nhận được quà Tết từ tổ chức Công đoàn…

Cùng với đó, nhiều công nhân là người DTTS được quan tâm tạo điều kiện để xây dựng nhà “Mái ấm Công đoàn”. Các công đoàn ngành Ngân hàng Việt Nam, Giáo dục Việt Nam, Y tế Việt Nam đều có các chương trình hỗ trợ đoàn viên, người lao động vùng sâu, vùng xa về đời sống vật chất và tinh thần…

Đi đầu trong công tác này là Công đoàn Cao su Việt Nam. Với đặc thù công nhân là đồng bào dân tộc thiểu số có 30.241 người, chiếm 30,37%, tập trung phần lớn tại các đơn vị trên khu vực Tây Nguyên, Tây Bắc, trong những năm qua CĐ ngành Cao su đã tham mưu với Tập đoàn có nhiều chính sách, hoạt động chăm lo đến đời sống của đoàn viên, CNLĐ. Từ sự quan tâm chăm lo của tổ chức Công đoàn, đời sống đoàn viên, CNLĐ trong ngành đã không ngừng được cải thiện và nâng lên cả về vật chất lẫn tinh thần, đặc biệt là công nhân lao động là người dân tộc thiểu số. Với sự tham mưu của tổ chức Công đoàn, CNLĐ đã được thụ hưởng các công trình phúc lợi do Tập đoàn đầu tư như: Trường học, bệnh viện, trạm xá, điện lưới, đường giao thông… Từ đây hình thành nên các buôn, làng văn hóa mang đậm bản sắc riêng của bà con các dân tộc thiểu số.

PV: Để xây dựng đội ngũ CNVC-LĐ là người DTTS đáp ứng nhu cầu CNH-HĐH đất nước trong xu thế phát triển và hội nhập cần phải có những giải pháp như thế nào, thưa ông?

Chủ tịch TLĐ Bùi Văn Cường: Trong xu thế phát triển và hội nhập, việc xây dựng, chăm lo, bảo vệ quyền lợi đội ngũ CNVCLĐ nói chung và người DTTS nói chung phát triển đoàn viên, luôn được tổ chức Công đoàn quan tâm. Để làm được điều này, tổ chức Công đoàn đang đổi mới nội dung, phương thức hoạt động. Tổng LĐLĐVN đã có đề án “Đổi mới tổ chức và hoạt động Công đoàn trong tình hình mới” với mục tiêu không ngừng phát triển đoàn viên bằng chất lượng hoạt động công đoàn.

Trong quá trình toàn cầu hóa, lực lượng lao động ngày càng phải đáp ứng yêu cầu là có tay nghề, linh hoạt, năng động và luôn luôn thích ứng với nhu cầu lao động của thị trường lao động, do đó cần tăng cường thực thi chính sách để đào tạo, nâng cao trình độ học vấn, tay nghề của CNLĐ, đoàn viên là người DTTS. Người lao động thuộc DTTS cần được nâng cao trình độ học vấn, tay nghề, góp phần hoàn thiện nhân cách và trí tuệ. Qua đó, giúp họ có nghề nghiệp ổn định, mang lại thu nhập và cải thiện được cuộc sống. Đối với xã hội, dạy nghề và giải quyết việc làm sẽ cung cấp một lực lượng lao động quan trọng, là nhân tố thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thu nhập của địa phương, đồng thời giảm bớt những tiêu cực, tệ nạn xã hội do dân trí thấp mang lại.

Bên cạnh đó, tăng cường tuyên truyền, phổ biến, quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để nâng cao ý thức chính trị, trình độ hiểu biết, tuân thủ pháp luật, tác phong công nghiệp đối với CNLĐ là người DTTS. Cần tăng cường biên soạn tài liệu, ấn phẩm thông tin, tuyên truyền pháp luật bằng tiếng dân tộc thiểu số; có quy định đãi ngộ đối với đội ngũ làm công tác thông tin, tuyên truyền viên là người dân tộc thiểu số và các tuyên truyền viên biết tiếng dân tộc thiểu số trong đó có đội ngũ cán bộ công đoàn.

Nhà nước cần nghiên cứu, có chính sách, chế độ đặc thù đối với đoàn viên công đoàn, CNVCLĐ là người DTTS nhất là vấn đề về nhà ở, tiền lương và chính sách đào tạo, bồi dưỡng để họ yên tâm lao động sản xuất, công tác, gắn bó xây dựng quê hương, đất nước. Có chính sách khuyến khích để hơn nữa để tổ chức, cá nhân, CNLĐ nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ phù hợp với điều kiện tự nhiên, thế mạnh của vùng DTTS và miền núi.

Các cấp CĐ cần đa dạng hóa các hình thức tập hợp đoàn viên, công nhân lao động, hướng về cơ sở, nhất là các địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn để phát triển đoàn viên là người DTTS dân tộc thiểu số. Cán bộ công đoàn các cấp tăng cường tới công đoàn cơ sở, bám sát cuộc sống của đoàn viên, người lao động; tổ chức các phong trào thi đua trong công nhân, viên chức, lao động ở các doanh nghiệp có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, thiết thực, hiệu quả; nội dung, hình thức thi đua phù hợp với điều kiện và văn hóa từng vùng; thường xuyên kiểm tra, đánh giá, sơ kết, tổng kết, khen thưởng kịp thời.

PV: Thưa ông, Đảng, Nhà nước ta luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với công tác dân tộc với một hệ thống chính sách ưu tiên, hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số trên tất cả các lĩnh vực. Tổ chức Công đoàn với nhiệm vụ quan trọng đã, đang và sẽ thể hiện vai trò của mình như thế nào trong việc hoàn thiện và thực thi hiệu quả chính sách dân tộc, đặc biệt là chính sách liên quan đến lao động?

Chủ tịch TLĐ Bùi Văn Cường: Công tác chăm lo, bảo vệ quyền lợi cho CNLĐ là người DTTS luôn được coi trọng, là một sự khẳng định mọi đoàn viên, CNLĐ đều được tổ chức CĐ chăm lo và tổ chức Công đoàn thực hiện có hiệu quả các chủ trương, quan điểm của Đảng, chính sách của Nhà nước về bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau giữa các dân tộc.

Thực hiện chức năng đại diện cho người lao động, Tổng LĐLĐVN đã tham gia tích cực trong việc xây dựng chính sách, pháp luật trong đó luôn lấy quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, đoàn viên làm nền tảng trong đó chú ý tới các chính sách ưu tiên CNLĐ là người DTTS. Năm 2017, trong 75 văn bản tham gia ý kiến của tổ chức Công đoàn có những phát hiện, đề xuất quan trọng đảm bảo tốt hơn quyền lợi cho đoàn viên, NLĐ. Tổ chức công đoàn đã phát huy vai trò, trách nhiệm trước đoàn viên, người lao động trong đàm phán, thương lượng tiền lương tối thiểu vùng qua các năm…

Với quan điểm “ở đâu có NLĐ, ở đó có công đoàn”, hiện nay, Tổng LĐLĐVN đang triển khai nhiều chương trình công tác để CNVCLĐ có “quyền lợi đảm bảo, phúc lợi tốt hơn”, tạo sự ưu đãi rõ rệt giữa đoàn viên và NLĐ chưa phải là đoàn viên thông qua các chương trình phúc lợi cho đoàn viên do các cấp công đoàn ký kết với các đối tác. Như vậy, đồng thời với chức năng thực hiện chăm lo, bảo vệ quyền lợi cho NLĐ, tổ chức Công đoàn cũng từng bước thu hút, phát triển, tập hợp đoàn viên trong đó chú ý đến đối tượng CNLĐ là người DTTS để từ đó vận động CNLĐ hăng hái thi đua lao động, sản xuất phát triển kinh tế xã hội, góp phần ổn định an ninh, chính trị đất nước.

Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành chính sách hỗ trợ về đào tạo, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, định mức lao động, tiền thuê đất, nguồn vốn hỗ trợ đơn vị sử dụng lao động người dân tộc thiểu số tại khu vực miền núi, tuy nhiên vẫn còn nhiều bất cập. Do đó, cần có những đánh giá về hiệu quả, tác động của chính sách dạy nghề, giải quyết việc làm cho lao động vùng dân tộc, từ đó đề xuất những mô hình, chính sách phù hợp, đảm bảo hiệu quả và tính bền vững./.

Nguồn: congdoan.vn,ngày 15/5/2018