Môi trường là tiêu chí thứ 17 trong 19 tiêu chí xây dựng NTM, với mục tiêu BVMT sinh thái ở khu vực nông thôn, giúp người dân nâng cao chất lượng cuộc sống. Theo Quyết định số 1980/QĐ-TTg ngày 17-10-2016 của Thủ tướng Chính phủ, để thực hiện tiêu chí môi trường, các xã xây dựng NTM 2016-2020 phải bảo đảm các yêu cầu: 100% cơ sở sản xuất kinh doanh, nuôi trồng thủy sản, làng nghề đảm bảo quy định về BVMT; xây dựng cảnh quan, môi trường xanh - sạch - đẹp, an toàn và chất thải rắn trên địa bàn, nước thải khu dân cư tập trung, cơ sở sản xuất, kinh doanh được thu gom, xử lý theo quy định; tối thiểu 70% hộ gia đình có nhà tiêu, nhà tắm, bể chứa nước hợp vệ sinh, đảm bảo “3 sạch” và hộ chăn nuôi có chuồng trại chăn nuôi đảm bảo vệ sinh môi trường; đạt chỉ tiêu riêng của tỉnh, thành phố về mai táng phù hợp với quy định và theo quy hoạch….
Theo kết quả tự đánh của các huyện, tiêu chí môi trường lại là tiêu chí “động”, các nội dung của tiêu chí rất phức tạp, do vậy hiện mới chỉ có huyện Giao Thủy đạt và nhìn chung, hầu hết các xã đều gặp nhiều khó khăn trong thực hiện. Theo đồng chí Phạm Văn Sơn, Phó Giám đốc Sở TN và MT, hiện nay, việc thu gom rác thải đã được đẩy mạnh trên toàn tỉnh nhưng năng lực của nhiều tổ, đội thu gom rác còn hạn chế. Việc xử lý chất thải sinh hoạt ở nhiều địa phương còn tồn tại bất cập. Cụ thể, các bãi chôn lấp rác thải chưa thực hiện đúng quy trình trong xử lý; trong đó, chưa thực hiện nghiêm các quy định về phân loại rác thải, phun chế phẩm vi sinh khử mùi, định kỳ phun thuốc diệt côn trùng, chưa duy trì việc vận hành hệ thống xử lý nước rỉ rác theo quy định. Tại một số địa phương dù được tỉnh hỗ trợ, đầu tư dây chuyền xử lý rác thải sinh hoạt nhưng cũng chưa quan tâm sử dụng đúng quy trình, bảo đảm kỹ thuật nên chưa đạt hiệu quả tối đa trong xử lý rác thải. Hầu hết các lò đốt rác thải còn chưa đạt chuẩn về kiểm soát, xử lý khí thải. Bên cạnh đó, các địa phương còn gặp nhiều khó khăn trong quản lý, xử lý việc chấp hành các quy định BVMT của các làng nghề, CCN và các các sở sản xuất, chế biến, dịch vụ, các cơ sở y tế, các khu, cơ sở nuôi trồng thủy sản, các cơ sở chăn nuôi, khu chăn nuôi tập trung. Tại nhiều địa phương vẫn còn tình trạng vi phạm trong lĩnh vực môi trường, bị khiếu nại, tố cáo về môi trường…
Để tháo gỡ những khó khăn chung trong thực hiện tiêu chí về môi trường, từ đầu năm 2017 đến nay, trong chương trình kiểm tra, đánh giá việc thực hiện các tiêu chí NTM của UBND tỉnh, các sở, ngành đã trực tiếp đề xuất giải pháp nhằm hỗ trợ các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện tiêu chí môi trường. Để các địa phương sớm hoàn thành tiêu chí môi trường, UBND tỉnh yêu cầu các cấp, các ngành phải vào cuộc quyết liệt hơn, tập trung hỗ trợ nguồn lực, đồng thời kêu gọi sự đồng thuận nỗ lực, chung sức từ phía nhân dân. UBND tỉnh còn giao Sở TN và MT phân công lãnh đạo, cán bộ chuyên môn hướng dẫn, hỗ trợ các huyện, thành phố trong việc thực hiện các nhiệm vụ để hoàn thành tiêu chí môi trường theo quy định. Bên cạnh việc bố trí cán bộ tăng cường hỗ trợ các địa phương trong thực hiện tiêu chí môi trường, ngày 4-4-2017, Sở TN và MT đã ban hành văn bản hướng dẫn xử lý cụ thể các vấn đề cần thiết giúp các địa phương thực hiện để đạt tiêu chí môi trường huyện NTM giai đoạn 2016-2020. Do đó, việc thực hiện tiêu chí môi trường của các địa phương đã có chuyển động tích cực. Tại huyện Trực Ninh, trong giai đoạn 2016-2020, huyện sẽ tập trung giải quyết một số vấn đề trọng điểm để bảo đảm hệ thống thu gom, xử lý chất thải rắn đạt chuẩn tiêu chí xây dựng NTM. Để nâng cao hiệu quả xử lý chất thải rắn công nghiệp và sinh hoạt thông thường, huyện tập trung củng cố, kiện toàn, nâng cao năng lực các tổ đội thu gom, vận chuyển phù hợp với điều kiện của các địa phương, cơ quan, đơn vị. Khai thác tối đa năng lực các bãi chôn lấp, các lò đốt hiện có của địa phương (có phương án cải tạo bãi chôn lấp, các lò đốt hiện có chưa đạt chuẩn); lắp đặt thêm một số lò đốt mới (theo quy chuẩn quốc gia). Giao cho Cty Môi trường Thị trấn Cổ Lễ có phương án hợp đồng vận chuyển, xử lý chất thải đối với các đơn vị có chức năng. Đảm bảo 100% chất thải công nghiệp và sinh hoạt thông thường trên địa bàn được thu gom, xử lý đúng quy định. Đối với chất thải nguy hại, huyện rà soát thống kê, yêu cầu 100% chủ nguồn thải nguy hại trên địa bàn phải tuân thủ các quy định của pháp luật trong việc thu gom, phân loại, cách ly, đồng thời phải ký hợp đồng với các đơn vị chức năng trong vận chuyển, xử lý chất thải nguy hại. Đối với bao bì thuốc bảo vệ thực vật thuộc loại chất thải nguy hại, chủ nguồn thải là những người sản xuất và UBND các xã, thị trấn nên yêu cầu tất cả các xã, thị trấn phải xây dựng hệ thống chứa bao bì thuốc bảo vệ thực vật ở các khu vực trên cánh đồng. Mẫu bể theo hướng dẫn tại Thông tư liên tịch số 05/2016/TTLT-BNNPTNT-BTNMT ngày 16-5-2016. UBND huyện ban hành quy chế mẫu về quản lý vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn; đồng thời yêu cầu tất các xã, thị trấn phải tuyên truyền, vận động, yêu cầu người sản xuất sau khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật phải có trách nhiệm thu gom, bỏ đúng nơi quy định. Trong công tác quản lý chất thải rắn y tế, huyện sẽ phối hợp với Sở TN và MT, Sở Y tế rà soát, kiểm tra hồ sơ, thủ tục về môi trường của lò đốt chất thải rắn y tế tại bệnh viện huyện. Đảm bảo hồ sơ, quá trình quản lý, vận hành lò đốt phải phù hợp với quy chuẩn. Về lâu dài huyện phải có quy hoạch và phương án xây dựng khu xử lý rác thải y tế tập trung theo hình thức xã hội hóa. Đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề, CCN, UBND huyện giao các cơ quan chuyên môn phối hợp với các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề, CCN tổng kiểm tra, rà soát hồ sơ của các đơn vị trong lĩnh vực BVMT. Sau rà soát, xác định cụ thể các loại hồ sơ phải hoàn thiện đối với từng đơn vị, yêu cầu 100% các đơn vị phải hoàn thiện hồ sơ BVMT trước ngày 20-4-2017. Nếu sau thời gian trên các đơn vị không hoàn thành sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật. Để tạo phong trào sâu rộng của cộng đồng dân cư, cộng đồng doanh nghiệp và các ban, ngành, đoàn thể của huyện trong việc BVMT, triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ liên quan đến tiêu chí môi trường của huyện NTM, UBND huyện chủ trì, phối hợp với Sở TN và MT tổ chức hội nghị triển khai công tác BVMT với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trên địa bàn huyện, có sự tham gia của các đơn vị chức năng xử lý chất thải. Tại Nghĩa Hưng, huyện đã khẩn trương xây dựng đề án quản lý chất thải rắn trên địa bàn theo quy định của Thông tư số 35/2016/TT-BNNPTNT ngày 26-12-2016. Trên cơ sở đó xây dựng quy hoạch và phương án thu hút đầu tư theo hình thức xã hội hóa bảo đảm xử lý triệt để chất thải rắn trên địa bàn. Tổng rà soát việc chấp hành BVMT đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề, CCN trên địa bàn huyện. Từ đó, yêu cầu 100% các đơn vị phải hoàn thiện hồ sơ và thực hiện nghiêm túc các cam kết về BVMT theo quy định. Huyện ủy, UBND, Uỷ ban MTTQ huyện xây dựng kế hoạch phát động năm cao điểm về môi trường trên địa bàn huyện với mục tiêu dọn dẹp vệ sinh môi trường tạo cảnh quan xanh - sạch - đẹp trong tháng 6-2017. Trong tháng 4-2017, UBND huyện phối hợp với Sở TN và MT tổ chức hội nghị triển khai công tác BVMT với các xã, thị trấn, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ… và doanh nghiệp có chức năng xử lý chất thải, nhất là chất thải nguy hại.
Qua thực tiễn triển khai, có thể thấy, để đạt tiêu chí môi trường trong chương trình xây dựng NTM cần sự vào cuộc quyết liệt hơn của các cấp, các ngành và sự nỗ lực chung sức thực hiện các quy định pháp luật về BVMT của toàn thể nhân dân./.
Thanh Thúy