Chương trình gồm 3 hợp phần thực hiện là cấp nước nông thôn, vệ sinh nông thôn và nâng cao năng lực truyền thông, giám sát và đánh giá chương trình. Qua đó phấn đấu đạt 13,2 nghìn đấu nối nước, xây dựng mới 51 công trình nước sạch và nhà vệ sinh trường học; xây mới, cải tạo 76 công trình nước sạch và vệ sinh trạm y tế, cải thiện 30 nghìn nhà tiêu hộ gia đình; thực hiện các hoạt động truyền thông thay đổi hành vi, tăng cường năng lực, kiểm tra, giám sát và đánh giá thực hiện chương trình.

Đào đất xây nhà tiêu hợp vệ sinh

Đến nay, tiến độ thực hiện chương trình đã hoàn thành 2 công trình cấp nước sạch tập trung tại thị trấn Cầu Gồ (Yên Thế) và xã An Lập (Sơn Động); đang thi công 9/12 dự án nước sạch tập trung tại các huyện: Hiệp Hòa, Yên Thế, Lục Nam, Lục Ngạn và Sơn Động; hoàn thành 32 công trình nước sạch và vệ sinh trường học; đạt 5 xã vệ sinh toàn xã; hỗ trợ xây dựng 4.682 nhà tiêu hộ gia đình; hoàn thành các hoạt động truyền thông, tăng cường năng lực kiểm tra, giám sát và đánh giá thực hiện chương trình.

Sau gần 5 năm thực hiện, chương trình không chỉ góp phần hỗ trợ các hộ dân cải thiện điều kiện vệ sinh, phòng chống dịch bệnh mà còn làm thay đổi nhận thức, hành vi theo hướng tích cực trong việc giữ gìn môi trường sống. Từ khởi điểm có khoảng 45% gia đình có nhà tiêu, nơi rửa tay hợp vệ sinh, đến nay, các huyện hưởng dự án có 69,4% hộ sử dụng nhà tiêu đạt chuẩn; 90% gia đình có điểm rửa tay bằng xà phòng; hơn 95% người dân nông thôn sử dụng nước sạch. 

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, năm 2020, chương trình “Mở rộng quy mô nước sạch và vệ sinh nông thôn dựa vào kết quả” sẽ tiếp tục hỗ trợ hộ nghèo, cận nghèo, gia đình chính sách, trạm y tế xây dựng nhà tiêu, công trình cấp nước… Chương trình triển khai tại 89 xã, thị trấn ở 6 huyện gồm: Yên Dũng, Tân Yên, Yên Thế, Hiệp Hòa, Lạng Giang, Việt Yên với nguồn hỗ trợ gần 2,9 tỷ đồng. Cụ thể, tiếp tục thực hiện 10 dự án cấp nước nông thôn tại các huyện: Hiệp Hòa, Yên Thế, Lục Nam, Lục Ngạn và Sơn Động; xây mới, cải tạo 19 công trình nước sạch và nhà vệ sinh trường học tại các huyện: Lạng Giang, Tân Yên, Yên Dũng, Việt Yên; xây dựng 16 công trình nước sạch và vệ sinh trạm y tế xã; hỗ trợ 5.815 nhà tiêu hộ gia đình, phấn đấu đạt 19 xã vệ sinh toàn xã tại các huyện: Hiệp Hòa, Tân Yên, Yên Thế, Lạng Giang và Yên Dũng. 

Làm nhà tiêu hợp vệ sinh từ bể đúc sẵn

Mặc dù đã đạt được một số kết quả và đang nỗ lực đạt mục tiêu đề ra nhưng Bắc Giang vẫn còn không ít khó khăn khi thực hiện Chương trình. Tại địa phương, chương trình “Mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn” được thực hiện từ năm 2016 tuy nhiên phải đến cuối năm 2017 Chương trình mới được triển khai. Tiến độ xây dựng nhà tiêu ở một số xã được hưởng lợi từ chương trình hỗ trợ còn chậm. Tỷ lệ hộ dân sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh chưa đồng đều, nhất là ở các xã miền núi, vùng khó khăn. Trên địa bàn tỉnh còn 6% hộ dân chưa có nhà tiêu. Một số gia đình còn chần chừ trong việc xây nhà tiêu hợp vệ sinh vì ngại thêm chi phí.

Tại Hội nghị Triển khai chương trình mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn dựa trên kết quả vay vốn Ngân hàng Thế giới (WB) năm 2020 do Sở Y tế Bắc Giang tổ chức ngày 16/7/2020 đánh giá, Chương trình được thực hiện đã hỗ trợ các hộ dân cải thiện điều kiện vệ sinh, phòng chống dịch bệnh, nâng cao chất lượng cuộc sống, làm thay đổi nhận thức, hành vi của người dân theo hướng tích cực song kết quả thực hiện còn chưa như mong muốn. 

Tính đến hết năm 2019, toàn tỉnh mới đạt 5/50 xã đạt vệ sinh toàn xã, 25 xã đã được kiểm đếm vào tháng 6/2020 và đang đợi kết quả nghiệm thu từ Ngân hàng Thế giới. Ngành Y tế đã xây dựng được 26/76 công trình vệ sinh Trạm y tế, 50 công trình còn lại đang được tiếp tục xây dựng trong năm 2020 và các năm tiếp theo. Đối với hợp phần truyền thông nâng cao năng lực, giám sát và đánh giá đã triển khai tại 31/50 xã tham gia vệ sinh toàn xã, và 19 xã còn lại đang được triển khai trong năm 2020.

Trong thời gian tới, được biết, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tiếp tục giám sát, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành mục tiêu xây dựng mới 7,4 nghìn nhà tiêu (hiện đã thực hiện được 65%). Vận động những hộ chưa có nhà tiêu cải thiện điều kiện sinh hoạt, góp phần phòng, chống dịch bệnh, nâng cao sức khỏe. 

Huy Hà