Thanh Hóa có diện tích tự nhiên 11.168,3km2, gồm 27 huyện, thị xã, thành phố với 635 xã, phường, thị trấn; trong đó có 5 huyện, 16 xã khu vực biên giới đất liền và 6 huyện, 43 xã khu vực biên giới biển. Tuyến biên giới đất liền dài 213,6km, tuyến biển dài 102km. Thanh Hóa cũng là tỉnh có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, quốc phòng - an ninh và đối ngoại của đất nước.

Để phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, các tầng lớp nhân dân tham gia vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã cụ thể hóa chủ trương xây dựng nền biên phòng toàn dân vững chắc bằng các chỉ thị, nghị quyết, tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo triển khai toàn diện các mặt công tác biên phòng, đặc biệt là triển khai thực hiện các phong trào “Quần chúng tự quản đường biên, mốc giới”, “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới”.

Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Tam Chung, BĐBP Thanh Hóa giúp bà con bị thiệt hại do thiên tai dựng lại nhà ở.

Các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các ban, ngành, đoàn thể, lực lượng vũ trang thường xuyên phối hợp chặt chẽ, trao đổi, thống nhất, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương giải quyết kịp thời, có hiệu quả các vấn đề nảy sinh trên hai tuyến biên giới, vùng biển; phát động phong trào quần chúng tham gia xây dựng thôn, bản không có tội phạm, cùng BĐBP phát quang đường biên giới, bảo vệ nguyên trạng đường biên, cột mốc quốc giới; đồng thời, phát huy những tấm gương điển hình tiên tiến trong các phong trào, mô hình: “Thanh niên làm chủ đường biên”, “Tổ an ninh tự quản”, “Tổ tàu, thuyền tự quản”, “Già làng, trưởng bản cùng dòng họ, con cháu đăng ký quản lý, bảo vệ  đường biên, cột mốc”...

Bên cạnh đó, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã chỉ đạo BĐBP Thanh Hóa xây dựng, triển khai thực hiện các đề án, kế hoạch quan trọng như: Đề án “Tăng cường bảo đảm an ninh biên giới phía Tây tỉnh Thanh Hóa”; “Phát triển đảng viên ở các bản vùng sâu, vùng xa”; “Tăng cường cán bộ BĐBP giữ chức Phó Bí thư Đảng ủy các xã biên giới”; “Tăng cường phổ biến, giáo dục pháp luật cho cán bộ, nhân dân vùng biên giới, hải đảo”.

Tỉnh Thanh Hóa cũng đã và đang triển khai thực hiện hiệu quả nhiều kế hoạch: Kế hoạch 1686/KH-UBND ngày 2-8-2013 về “Triển khai lực lượng giải quyết tình hình phức tạp về tội phạm và tệ nạn ma túy ở địa bàn biên giới huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa và huyện Viêng Xay, tỉnh Hủa Phăn (Lào)”; Kế hoạch 4687/KH-UBND ngày 25-12-2014 về “Giải quyết tình hình phức tạp về tội phạm và tệ nạn ma túy địa bàn các xã biên giới tỉnh Thanh Hóa”; Kế hoạch 2467/KH-UBND ngày 20-11-2015 về “Thu hồi vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ trên địa bàn biên giới”... Thông qua việc thực hiện các kế hoạch làm tiền đề để xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, phát triển, gắn với giữ vững độc lập, chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia.

Thực hiện Chỉ thị 01/CT-TTg ngày 9-1-2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức phong trào “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới” và nhận thức sâu sắc vai trò to lớn của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới của Tổ quốc, UBND tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức Hội nghị quán triệt chỉ thị đến các cấp, các ngành, các lực lượng. Đồng thời xây dựng kế hoạch, thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh, hướng dẫn, chỉ đạo các cấp, các ngành, các lực lượng mà nòng cốt là BĐBP tỉnh tổ chức tuyên truyền, giáo dục vận động các tập thể, cá nhân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia. 

Cán bộ BĐBP Thanh Hóa tặng áo ấm cho trẻ em nghèo ở biên giới huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa.

Bên cạnh những mặt được, tình hình an ninh trật tự trên hai tuyến biên giới, vùng biển của tỉnh Thanh Hóa vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất ổn định. Các thế lực thù địch tiếp tục thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ” thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, lợi dụng các vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền các vấn đề biên giới, lãnh thổ, để tuyên truyền, kích động, chống phá khối đại đoàn kết toàn dân tộc, chống phá cách mạng nước ta. Tình trạng di, dịch cư tự do, truyền đạo trái pháp luật, buôn bán vũ khí, chất nổ, tội phạm qua biên giới, nhất là tội phạm về ma túy vẫn còn diễn ra. Trên biển, tàu cá Trung Quốc xâm phạm chủ quyền đánh bắt hải sản, cản trở ngư dân ta đánh bắt hải sản; cản trở lực lượng thực thi pháp luật trên biển... Những tình hình trên sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp đến nhiệm vụ quản lý và bảo vệ biên giới, vùng biển của ta.

Thời gian tới, để thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý và bảo vệ biên giới, biển đảo, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh tiếp tục tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành, các lực lượng, nhất là BĐBP, tiếp tục làm tốt công tác giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, nhân dân trong tỉnh, nhất là nhân dân khu vực biên giới, vùng biển nắm, hiểu rõ về nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia, góp phần xây dựng thế trận biên phòng toàn dân gắn với thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân ngày càng vững chắc.

Tập trung thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý và bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội khu vực biên giới, bờ biển. Xây dựng kế hoạch đấu tranh ngăn chặn các hoạt động xâm phạm chủ quyền, lãnh thổ, lợi dụng dân tộc, tôn giáo chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, hoạt động truyền đạo trái pháp luật, các tệ nạn xã hội...

Cùng với đó, tiếp tục thực hiện có hiệu quả các phong trào “Quần chúng tự quản đường biên, mốc giới”, “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới”, gắn với việc tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả các đề án, kế hoạch giữ vững an ninh biên giới quốc gia, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Xây dựng khu vực biên giới vững mạnh toàn diện, thực hiện tốt Đề án 2023-ĐA/BTCTU ngày 28-3-2010 của Ban Tổ chức Tỉnh ủy Thanh Hóa về “Phát triển đảng viên và chi bộ Đảng ở các thôn, bản, vùng sâu, vùng xa”; Kết luận 55-TB/TU ngày 27-3-2006 của Tỉnh ủy Thanh Hóa về tăng cường cán bộ BĐBP giữ chức Phó Bí thư Đảng ủy các xã biên giới và hoạt động của các tổ, đội công tác liên ngành tại các bản trọng điểm trên tuyến biên giới phía Tây tỉnh Thanh Hóa.

Đặc biệt, quan tâm xây dựng lực lượng BĐBP tỉnh, các đơn vị lực lượng vũ trang khu vực biên giới, vùng biển chính quy, từng bước hiện đại đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc...

Đến nay, trên tuyến biên giới Thanh Hóa có 2 tập thể, 85 cá nhân đăng ký bảo vệ 213,6km đường biên và 92 mốc quốc giới/88 vị trí, 13 cọc dấu biên giới; thành lập 768 Tổ an ninh trật tự thôn, bản/2.415 thành viên tham gia; thành lập 882 Tổ tàu thuyền an toàn/5.979 tàu/11.539 thuyền viên tham gia, thành lập 140 Tổ an ninh trật tự bến bãi/7.464 thành viên tham gia. Nhân dân đã cung cấp cho BĐBP hàng nghìn tin, tài liệu có giá trị liên quan đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.