Tỉnh Kon Tum là một địa bàn có tầm quan trọng về chiến lược an ninh quốc phòng, cũng như phát triển kinh tế và là nơi có  chung đường biên giới giữa Việt Nam – Lào – Campuchia nên bị nhiều thế lực thù địch dòm ngó. Với vị trí chiến lược đặc biệt, có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số đông đảo và là vùng đất Công giáo phát triển khá sớm và lan tỏa mạnh mẽ. Đạo Công giáo có mặt hầu hết các địa phương của Kon Tum, nhất là vùng đồng bào dân tộc. Giáo lý và triết lý sống của đạo Công giáo ảnh hưởng đến lối sống, suy nghĩ của nhiều cộng đồng dân tộc trong xã hội. Quá trình phát triển gần 170 năm của đạo Công giáo ở vùng đất này đã gắn liền với đồng bào các dân tộc, ảnh hưởng khá sâu sắc đến đời sống tâm linh của nhân dân nói chung và đồng bào các dân tộc ít người tại tỉnh Kon Tum nói riêng. Thế nhưng, những năm gần đây vùng đất chiến lược này đang bị các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, tự do tín ngưỡng, dân chủ, nhân quyền để tác động, chia rẽ, lôi kéo, kích động tư tưởng ly khai, tự trị, tuyên truyền thành lập “nhà nước Đêga độc lập”, phát triển đạo trái pháp luật. Chúng dùng nhiều âm mưu, thủ đoạn thâm độc “diễn biến hoà bình” để chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc Việt Nam, chia rẽ giữa Đảng, Nhà nước, quân đội, công an với nhân dân, chia rẽ giữa đồng bào miền xuôi với miền ngược, giữa người Kinh với đồng bào tôn giáo và đồng bào dân tộc thiểu số. Lợi dụng địa hình và địa bàn cư trú phức tạp, chúng tiến hành truyền đạo trái pháp luật, tuyên truyền để thành lập các tổ chức phản động riêng cho người dân tộc thiểu số. Lợi dụng đời sống của đồng bào dân tộc, tôn giáo còn khó khăn, sự thoái hoá, biến chất, quan liêu, tham nhũng của một bộ phận cán bộ, đảng viên, chúng tuyên truyền, xuyên tạc đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, phủ nhận thành tựu công cuộc đổi mới, phủ nhận chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta. Thủ đoạn hoạt động chính của chúng là tung tin thất thiệt, xuyên tạc chính sách của Đảng, Nhà nước ta về vấn đề dân tộc, tôn giáo, vu cáo chính quyền các cấp phân biệt đối xử với đồng bào dân tộc thiểu số. Mặt khác, chúng lợi dụng những mặt hạn chế của đồng bào dân tộc thiểu số, những yếu kém trong công tác quản lý của một số địa phương để kích động, chia rẽ, nhằm làm cho nhân dân mất niềm tin vào Đảng, chính quyền.

Trong những năm qua, chính quyền các cấp của tỉnh Kon Tum đã tạo điều kiện cho các tôn giáo thực hiện các hoạt động tín ngưỡng, phát triển tôn giáo. Nhu cầu tín ngưỡng, tôn giáo của nhân dân ngày càng được đảm bảo, đại đa số hoạt động của các tôn giáo diễn ra bình thường, tuân thủ pháp luật, tín đồ các tôn giáo sống trên tinh thần “tốt đời đẹp đạo”, góp phần xây dựng, phát triển địa phương. Tuy nhiên, trong thực tiễn quản lý nhà nước các hoạt động tôn giáo tại tỉnh Kon Tum còn nhiều bất cập, đội ngũ cán bộ chuyên trách và chính quyền các cấp chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lý, một số hoạt động của các tôn giáo còn vi phạm những qui định của pháp luật, đặc biệt một số hoạt động của đạo Công giáo ở các vùng dân tộc ít người, vùng sâu, vùng xa đôi khi vượt quá những giới hạn qui định của pháp luật, ít nhiều ảnh hưởng đến tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Qua nghiên cứu sự hình thành, tồn tại và biến đổi của niềm tin đạo Công giáo trong người dân tộc thiểu số tỉnh Kon Tum, chúng ta thấy niềm tin đó bị tác động mạnh mẽ và chủ yếu bởi các điều kiện khách quan về kinh tế - xã hội và ý thức hệ tư tưởng của những chế độ chính trị nhất định. Để nâng cao hiệu quả QLNN hoạt động đạo Công giáo trong vùng đồng bào dân tộc trên địa bàn tỉnh Kon Tum, đồng thời ổn định vùng Công giáo, tạo điều kiện cho tín đồ người dân tộc có cuộc sống "tốt đời đẹp đạo", có niềm tin vào Đảng, vào Chính quyền, ngăn chặn các hoạt động phát triển đạo trái phép, giữ gìn an ninh trật tự vùng giáo, phòng ngừa và đấu tranh có hiệu quả với các hoạt động lợi dụng tôn giáo, dân tộc, bản thân tác giả xin mạnh dạn đưa ra một số kiến nghị như sau:

Đối với Trung ương

Một là, cần có chính sách mang tính chiến lược được cụ thể hóa trong công tác quản lý nhà nước bằng các văn bản qui phạm pháp luật để đưa các hoạt động tôn giáo, dân tộc đúng qui định. Mặt khác, trước những biến đổi, phát triển của đời sống kinh tế xã hội, những tác động của bối cảnh quốc tế; xu hướng “biến đổi tôn giáo” việc bổ sung, hoàn chỉnh các qui phạm pháp luật để tiến tới xây dựng Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo là một việc làm cần thiết, nhằm phù hợp với hội nhập quốc tế trong xu thế toàn cầu hoá, nhất là khi Việt Nam đã gia nhập WTO, nên ngày càng có nhiều tổ chức và cá nhân nước ngoài đến làm ăn, sinh sống, học tập, du lịch dài ngày... ở Việt Nam. Luật về Tín ngưỡng, tôn giáo phải thể hiện bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, cụ thể hóa toàn diện các lĩnh vực tôn giáo, dự báo được tình hình tôn giáo trong tương lai.., qua đó tạo hành lang pháp lý cho việc thực hiện QLNN đối với hoạt động tôn giáo của chính quyền các cấp.

Hai là, đề nghị Trung ương đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các đề án nghiên cứu, khảo sát về tôn giáo, qua đó làm cơ sở quyết định những giải pháp, chính sách quản lý cho phù hợp trên các vấn đề sau:

Về giáo dục, cần tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo hợp pháp tham gia đầu tư, phát triển giáo dục trên tinh thần xã hội hóa ở nhiều cấp học; đồng thời có cơ chế chế tài các tổ chức tôn giáo phải bảo đảm nguyên tắc là “không truyền bá tôn giáo” khi tham gia các hoạt động này.

Về y tế, cần tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo được mở các bệnh viện để khám chữa bệnh cho nhân dân và người nghèo nếu các tôn giáo bảo đảm được các cơ sở vật chất, nhân sự… và các yêu cầu về quản lý theo đúng quy định của pháp luật.

Về văn hóa, Nhà nước cần đầu tư thực hiện các đề án phục hồi văn hóa dân gian, các di sản văn hóa cồng chiêng, các bản trường ca Đam San, sắc phục, trang phục truyền thống, các lễ hội và sinh hoạt văn hóa cộng đồng như: Lễ hội Bỏ mả, lễ cúng lúa mới, lễ cúng bến nước, các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS. Đây chính là một trong những yếu tố quan trọng để nâng cao vai trò uy tín của già làng trong các buôn làng đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Kon Tumn

Ba là, Chính phủ nên nghiên cứu, xây dựng đề án tổ chức bộ máy QLNN về tôn giáo trực thuộc UBND tỉnh, thành phố; có chính sách ưu đãi cho cán bộ xã, phường, thị trấn vùng trọng điểm tôn giáo để đáp ứng yêu cầu quản lý. Phân bổ ngân sách hoạt động hợp lý cho công tác tôn giáo, khắc phục tình trạng kinh phí dành cho công tác này quá hạn hẹp như hiện nay, có chính sách đãi ngộ đối với cán bộ làm công tác tôn giáo là người đồng bào DTTS.

Bốn là, cần sớm biên tập, phổ biến các chính sách, pháp luật về tôn giáo bằng ngôn ngữ viết của đồng bào các dân tộc thiểu số, để đồng bào có thể đọc, hiểu và thực hiện tốt hơn quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mình; đồng thời dịch ra tiếng Anh và một số ngoại ngữ khác để cấp phát cho các tổ chức tôn giáo Việt Nam làm công tác tuyên truyền đối ngoại khi tiếp các đoàn nước ngoài đến tìm hiểu về tự do tôn giáo ở Việt Nam hoặc khi chức sắc, tổ chức tôn giáo Việt Nam đi họp, dự hội nghị tôn giáo ở nước ngoài.

Đài Truyền hình Việt Nam cần có một chương trình truyền hình riêng về tôn giáo và công tác tôn giáo; Bộ Thông tin - Truyền thông cần chủ trì phối hợp các cơ quan hữu quan tạo điều kiện và hướng dẫn các tổ chức giáo hội hợp pháp (Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Hội đồng Giám mục Việt Nam, Ban Trị sự Trung ương Phật giáo Hoà Hảo, các Hội thánh Cao Đài, các Hội thánh Tin Lành...) xây dựng trang thông tin điện tử chính thức của giáo hội, hội thánh để tăng cường thông tin tuyên truyền, giới thiệu về chính sách tôn giáo của Đảng, Nhà nước; về hoạt động của giáo hội, chức sắc, nhà tu hành trong nước và đấu tranh với những luận điệu tuyên truyền xuyên tạc, lợi dụng tôn giáo của các thế lực xấu ở trong và ngoài nước

Đối với Tỉnh ủy, Uỷ ban nhân dân tỉnh Kon Tum:

Một là, công tác tôn giáo là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, do vậy trong thời gian tới các cấp ủy đảng cần tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo đối với công tác tôn giáo, đủ mạnh và là chỗ dựa cho đồng bào. Hàng năm tổ chức hội nghị sơ kết, tổng kết về công tác tôn giáo, qua đó để rút kinh nghiệm về công tác tôn giáo từ tỉnh đến cơ sở. Định kỳ đối thoại trao đổi thông tin và giải quyết kịp thời các vướng mắc, những bức xúc, kiến nghị của các tổ chức tôn giáo và về các chính sách tôn giáo liên quan. Với hơn 80% tín đồ đạo Công giáo là đồng bào DTTS tỉnh Kon Tum cần phải đề án riêng về công tác QLNN, trong đó cụ thể hóa, mang tính khả thi các chính sách tôn giáo, dân tộc cho phù hợp với tâm lý của từng tộc người.

Hai là, Đề nghị UBND tỉnh củng cố tổ chức bộ máy, tăng biên chế, chú trọng công tác bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ cán bộ chuyên trách, đặc biệt là sử dụng cán bộ là người dân tộc thiểu số có uy tín ở địa phương để tăng sức thuyết phục quần chúng, giải quyết những vấn đề liên quan đến tôn giáo trong vùng dân tộc thiểu số; trong công tác thường xuyên được tập huấn, bồi dưỡng kiến thực, cập nhật thông tin liên quan đến tôn giáo; đầu tư trang thiết bị làm việc cho Ban tôn giáo tỉnh để xứng tầm là cơ quan quyền lực QLNN về tôn giáo của tỉnh. Nghiên cứu cơ chế cho phép Ban Tôn giáo báo cáo trực tiếp về những phát sinh của QLNN các hoạt động tôn giáo như một cơ quan tham mưu trực tiếp giúp UBND tỉnh chỉ đạo kịp thời khi có những phát sinh.

Ba là, hiện nay trên địa bàn tỉnh Kon Tum, các tôn giáo đang đẩy mạnh việc tuyên truyền phát triển đạo, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Do vậy, đề nghị UBND tỉnh và các cơ quan ban ngành hữu quan tiếp tục có các chương trình, dự án đầu tư phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao dân trí, giác ngộ ý thức chính trị, xây dựng đời sống ấm no, hạnh phúc; tăng cường xây đựng củng cố tổ chức đảng, chính quyền. Mặt trận và các đoàn thể; quan tâm xây dựng lực lượng cốt cán ở vùng đồng bào dân tộc có đạo đề thu hút quần chúng tích cực tham gia các phong trào cách mạng.

Bốn là, các cấp ủy đảng, chính quyền cần chú ý đến công tác động viên và khen thưởng kịp thời các chức sắc tôn giáo hành đạo theo đúng chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, có nhiều thành tích tham gia phong trào cách mạng của địa phương. Đặc biệt, cần tranh thủ tối đa công tác tuyên truyền của các già làng, trưởng bản, các giáo phu trong các vùng đồng bào dân tộc thiểu số có đạo. Đồng thời có biện pháp hữu hiệu ngăn chặn các hành vi truyền đạo trái pháp luật và kích động bà con giáo dân làm mất ổn định tình hình chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Đối với Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị xã hội, các ngành chức năng của tỉnh có liên quan đến tôn giáo

Một là, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp là cơ quan tập hợp lực lượng quần chúng, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn Đảng, toàn dân vào thực hiện các phong trào thi đua yêu nước, xây dựng và bào vệ Tổ quốc. Do vậy Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc cần qui tụ, liên kết các tổ chức chính trị, xã hội, các tầng lớp Nhân dân, trong đó có các tổ chức, cá nhân tôn giáo, đoàn kết thực hiện tốt các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước.

Hai là, các tổ chức chính trị, xã hội cần quan tâm nhiều đến hội viên, đoàn viên là tín đồ các tôn giáo, vận động họ thực hiện tốt các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước do địa phương phát động. Thông qua các phong trào thi đua, vận động tín đồ gia nhập vào các đoàn thể, đồng thời chọn ra những hội viên, đoàn viên ưu tú điển hình giới thiệu cho Đảng.

Ba là, sự phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ, kịp thời giữa các ban, ngành, địa phương liên quan đến công tác quản lý nhà nước về tôn giáo phải được mở rộng trên nhiều lĩnh vực với hình thức đấu tranh phong phú; huy động được nhiều ngành chức năng có liên quan vào cuộc, phát huy thế mạnh và trách nhiệm của từng ngành trong nhiệm vụ công tác tôn giáo nói chung. Các vấn đề tôn giáo phát sinh trên địa bàn được giải quyết tốt; tình hình an ninh quốc phòng được đảm bảo; tình hình tôn giáo được giữ vững. Từ kết quả đạt được trong công tác phối hợp giữa Ban Tôn giáo tỉnh với các đoàn thể chính trị, xã hội sẽ là nguồn động viên cho đồng bào các tôn giáo trên địa bàn tỉnh đoàn kết trong khối đoàn kết toàn dân tộc; giúp cho tín đồ, chức sắc tôn giáo trên địa bàn tỉnh yên tâm sống “tốt đời, đẹp đạo”, tin tưởng vào chính sách tôn giáo của Đảng, Nhà nước, đồng thuận với chính quyền, phấn khởi cùng nhân dân toàn tỉnh thi đua tích cực vào công cuộc xây dựng quê hương, bảo vệ Tổ quốc

Giải quyết vấn đề tín ngưỡng tôn giáo ở Tây Nguyên nói chung đối với tỉnh Kon Tum riêng, nhất là đối với người dân tôc thiểu số theo đạo Công giáo ngoài các giải pháp nêu trên trong thời gian tới cần chú ý giải quyết vấn đề tín ngưỡng tôn giáo không được bỏ qua 2 vấn đề: tộc người và vấn đề xóa đói, giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS. Trong đó, đặc biệt quan tâm đến các vấn đề di dân, ổn định đời sống. Một khi các vấn đề đói nghèo, tâm lý “vong thân” của đồng bào DTTS được giải quyết, thì khu vực này sẽ ổn đinh, phát triển, tôn giáo sẽ góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nguồn: congankontum.gov.vn, ngày 30/8/2016