Chủ tịch Hồ Chí Minh với các anh hùng chiến sĩ miền Nam năm 1965. Ảnh: Tư liệu

1. Bác Hồ vĩnh biệt chúng ta đã 50 năm. Trong suốt 50 năm qua và mãi mãi, lòng mỗi người không bao giờ nguôi niềm tưởng nhớ, nỗi tiếc thương và lòng biết ơn sâu sắc đối với vị lãnh tụ anh hùng của dân tộc, người thầy vĩ đại của nhân dân ta, người lãnh tụ thiên tài của Đảng, của dân tộc, người Bác kính yêu của chúng ta, nhà văn hóa lớn của nhân loại. Bởi vậy, 50 năm và mãi mãi về sau, tuy Bác xa chúng ta, nhưng Bác lại rất gần chúng ta để đưa đường cho chúng ta đi bằng ngọn đèn tỏa sáng là Di chúc của Người.

Buổi sáng 10-5-1965, khắp nơi trong cả nước đang sôi nổi thi đua lập thành tích mừng thọ Bác Hồ 75 tuổi, tại ngôi nhà sàn trong khu Phủ Chủ tịch, đúng 9 giờ - giờ đẹp nhất của một ngày, chọn đúng lúc sức khỏe tốt nhất trong những năm gần đây để viết về ngày ra đi của mình và viết những điều dặn lại cháu con, Bác Hồ thanh thản, ung dung, tự tại. Bác Hồ suy nghĩ về việc này từ đầu những năm 60 của thế kỷ 20, sau khi dự hội nghị đại biểu Đảng Cộng sản và công nhân quốc tế từ Mátxcơva trở về. Càng tự hào với sự lớn mạnh của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế bao nhiêu thì Bác càng đau lòng bấy nhiêu vì sự bất đồng dẫn đến những bất hòa giữa các đảng anh em, nhất là trong việc đánh giá kẻ thù. Đế quốc Mỹ không bỏ lỡ cơ hội, dấn sâu thêm bàn tay tội ác vào Việt Nam. Tháng 2-1965, không quân Mỹ ồ ạt leo thang đánh phá miền Bắc. Tháng 3-1965, quân viễn chinh Mỹ bắt đầu đổ bộ lên Đà Nẵng. Lịch sử lại trao cho dân tộc một sự nghiệp trọng đại: cả nước tiến hành cuộc chống Mỹ cứu nước.

Năm 1945-1946, vận mệnh dân tộc ta cũng đã ở thế “ngàn cân treo sợi tóc”. Nhưng khi đó, Bác Hồ mới tuổi 55, 56. Vì vậy, Người đã nguyện với dân tộc “Phận sự tôi như một người cầm lái, phải chèo chống thế nào để đưa con thuyền Tổ quốc vượt qua khỏi cơn sóng gió mà an toàn đi đến bờ bến hạnh phúc của nhân dân”. Còn giờ đây thời điểm tháng 5-1965, Bác Hồ đã tuổi 75, thuộc lớp người “xưa nay hiếm”, “Ai đoán biết tôi sẽ sống và phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng mấy năm, mấy tháng nữa”. Bác Hồ hiểu rõ hơn ai hết tình hình sức khỏe của Người và sự nghiệp cách mạng lâu dài, gian khổ mà dân tộc ta cần phải vượt qua. Người đã biết rất rõ rằng không thể sống đến ngày thống nhất Tổ quốc, bởi thế Người dặn lại cho Đảng, cho dân, cho cháu con định hướng chiến lược mà phấn đấu.

2. Di chúc mà Bác gửi lại cho nước, cho dân, cho Đảng là một văn kiện lịch sử vô giá, kết tinh trong đó cả tinh hoa tư tưởng, đạo đức và tâm hồn cao đẹp của một vĩ nhân hiếm có đã trọn một đời phấn đấu hy sinh vì Tổ quốc và nhân dân. Di chúc đã khẳng định thắng lợi tất yếu của sự nghiệp chống Mỹ cứu nước ngay từ khi nó đang diễn ra quyết liệt, đồng thời cũng vạch ra những định hướng mang tính cương lĩnh cho sự phát triển của đất nước sau khi kháng chiến thắng lợi. Di chúc là sự chăm lo của Người đối với sứ mệnh của Đảng:

“Việc cần phải làm trước tiên là chỉnh đốn lại Đảng, làm cho mỗi đảng viên, mỗi đoàn viên, mỗi chi bộ đều ra sức làm tròn nhiệm vụ Đảng giao phó cho mình, toàn tâm, toàn ý phục vụ nhân dân. Làm được như vậy, thì dù công việc to lớn mấy, khó khăn mấy chúng ta cũng nhất định thắng lợi”. Trong Đảng phải đoàn kết nhất trí, thực hành dân chủ, tự phê bình và phê bình, phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau. Đặc biệt Người nhấn mạnh vai trò của đạo đức cách mạng, vì “Đảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”.

Di chúc đã căn dặn: “Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”. Điều đầu tiên là “công việc đối với con người”; trước hết là với cán bộ, chiến sĩ, dân quân du kích… những người đã hy sinh một phần xương máu của họ… phải giúp đỡ họ có công việc làm ăn thích hợp, quyết không để họ bị đói rét. Ngay đối với những nạn nhân của chế độ xã hội cũ, Người cũng nhắc nhở “Nhà nước phải vừa giáo dục, vừa dùng pháp luật để cải tạo họ, giúp đỡ họ trở nên những người lao động lương thiện”.

Đối với “đồng bào ta, nhất là đồng bào nông dân đã luôn luôn hết sức trung thành với Đảng, với Chính phủ, ra sức góp của, góp người, vui lòng chịu đựng mọi việc khó khăn gian khổ” trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp, chống đế quốc Mỹ, “nay kháng chiến đã hoàn toàn thắng lợi”, Bác “đề nghị miễn thuế nông nghiệp 1 năm cho các hợp tác xã nông nghiệp để cho đồng bào hể hả, mát dạ, mát lòng, thêm niềm phấn khởi, đẩy mạnh sản xuất”. Di chúc thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Người đối với việc “bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau”, Người đề nghị Đảng, Chính phủ cần lựa chọn những người ưu tú trong số những chiến sĩ trẻ tuổi và thanh niên xung phong, cử họ đi học để đào tạo thành “đội quân chủ lực trong công cuộc xây dựng thắng lợi CNXH ở nước ta”. Di chúc “mong rằng Đảng ta sẽ ra sức hoạt động: góp phần đắc lực vào việc khôi phục lại khối đoàn kết giữa các đảng anh em trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa quốc tế vô sản, có lý, có tình; góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới”.

3. Về việc riêng, trọn đời Người đã hy sinh phấn đấu cho sự nghiệp của dân tộc và nhân loại, nên dù phải từ biệt thế giới này, Người không có điều gì phải hối hận, chỉ tiếc rằng không được phục vụ lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa. Người đề nghị, sau khi Người qua đời chớ nên tổ chức đình đám, lãng phí ngày giờ và tiền bạc của nhân dân, thi hài Người đề nghị “đốt đi” để tốt về mặt vệ sinh, “lại không tốn đất”.

Di chúc mang giá trị nhân văn cao cả, mong mọi người, căn dặn mọi người, mà đặc biệt là đảng viên, cán bộ, những người có chức trọng quyền cao của Đảng cầm quyền cần phải xây dựng, rèn luyện mình tư chất ở đời và làm người. Ở đời thì phải thân dân, gần dân, lo cái lo của dân, đau cái đau của dân. Làm người thì phải chính tâm, phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; cần phải giữ trọn đạo nghĩa của truyền thống dân tộc: “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ người trồng cây” - có cơ đồ, sự nghiệp mà mình đang được thừa hưởng là nhờ sự đắp móng, xây nền, sự giành giật bằng mồ hôi, công sức, nước mắt và xương máu của tổ tiên, của những bậc tiền bối, cán bộ, đồng bào, chiến sĩ…

Di chúc đã phản ánh tâm hồn cao đẹp, đạo đức trong sáng - “muôn vàn tình thân yêu” của lãnh tụ đối với Tổ quốc, với nhân dân, với phong trào cách mạng thế giới, với bạn bè khắp năm châu, đặc biệt với thanh niên và nhi đồng. Di chúc mãi mãi là những lời dặn thiết tha, là ánh sáng chỉ đường, là sức mạnh thôi thúc hành động, không chỉ đối với nhân dân ta, mà còn đối với tất cả những ai đang đấu tranh cho tự do, độc lập, cho hòa bình, công lý, cho cơm áo và hạnh phúc của con người.

Kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc của Bác, lại thêm một dịp để mỗi người chúng ta báo cáo với Bác những công việc mà mình đã thực hiện, đang thực hiện và sẽ thực hiện theo những lời dặn dò, nhắn nhủ và mong đợi của Bác. Và đây cũng là một cơ hội tốt để mỗi người chúng ta thật thà tự phê bình và phê bình, xem xét lại mình một cách nghiêm chỉnh, thấy rõ những sai lầm để sửa chữa, thấy rõ những ưu điểm để phát huy thêm. Từ đó, tất cả mọi người đem lòng đoàn kết với tình thương yêu đồng chí, đồng loại và giúp nhau tiến bộ, “vứt bỏ cái ba lô chủ nghĩa cá nhân”, để xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh như Bác Hồ vẫn từng mong và ngày nay Đảng ta đã, đang trăn trở phấn đấu thực hiện.

TS TRẦN VIẾT HOÀN - Nguyên Giám đốc Khu di tích Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch

Nguồn: sggp.org.vn