Theo đánh giá của Ủy ban Chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa ASEAN (ASW), Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) và Tạo thuận lợi thương mại, sáu tháng cuối năm 2017, việc thực hiện NSW, ASW vào kiểm tra chuyên ngành (KTCN) đã đạt một số kết quả tích cực. Hạ tầng công nghệ thông tin cơ bản ổn định, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; các khó khăn, vướng mắc của DN về cơ bản được giải quyết kịp thời,... Chi phí thông quan trực tiếp cho một lô hàng giảm 19 USD cho cả xuất khẩu và nhập khẩu. Tính đến ngày 15-12-2017, ước tính DN Việt Nam tiết kiệm 205 triệu USD cho 10,81 triệu tờ khai thủ tục thông quan; giảm hơn 15 triệu giờ lưu kho hàng xuất khẩu và 33 triệu giờ lưu kho bãi hàng nhập khẩu. Tuy nhiên, theo đánh giá, kết quả này còn thấp so với mục tiêu khi mới chỉ thực hiện được khoảng 20% kế hoạch năm 2017. Theo lãnh đạo Bộ Tài chính, so với chỉ tiêu 22 TTHC thực hiện trên NSW được giao tại phiên họp lần thứ hai hồi tháng 7-2017, hiện mới chỉ có tám TTHC được triển khai, 14 TTHC còn lại phải chờ đến hết quý I-2018 mới chính thức được thực hiện. Dự kiến đến hết quý I-2018, chỉ có 25 TTHC được đưa vào vận hành (trong đó có 22 TTHC được giao thực hiện sáu tháng cuối năm 2017), chỉ chiếm 19% trên tổng số 130 TTHC được các bộ đăng ký triển khai trong năm 2017 theo Kế hoạch tổng thể triển khai NSW và ASW giai đoạn 2016-2020.

Trong lĩnh vực KTCN, số lượng hàng hóa phải KTCN vẫn chiếm tỷ trọng quá lớn trong số lượng hàng hóa xuất, nhập khẩu; hiệu lực, hiệu quả KTCN còn thấp; số lượng văn bản quy phạm pháp luật phải sửa đổi, bổ sung còn tồn lại tương đối nhiều. Một số lĩnh vực còn bị bỏ sót; hiện tượng chồng chéo, trùng lặp giữa các bộ, ngành trong công tác KTCN vẫn còn khá phổ biến, phí KTCN đối với một mặt hàng xuất, nhập khẩu còn quá cao... Theo lãnh đạo Tổng cục Hải quan Việt Nam, trong 100 danh mục KTCN thì một nửa số này không có tiêu chuẩn, quy chuẩn và tỷ lệ phát hiện sai phạm chỉ đạt 0,14%. Việc duy trì KTCN gây khó khăn và kéo dài thời gian thông quan cho DN. Đại diện Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam khẳng định, việc triển khai NSW sẽ tạo thuận lợi cho DN. Tuy nhiên, trong thực hiện thủ tục KTCN vẫn gặp khó khăn: 25% DN cho biết thực hiện thủ tục KTCN khó và rất khó, 67% bình thường và chỉ 8% cho rằng dễ, rất dễ. Tỷ lệ DN đánh giá khó và rất khó đứng đầu là ngành văn hóa, chiếm 59%; y tế 40%; kiểm dịch động vật 36%, kiểm tra an toàn vệ sinh thực phẩm 29%; kiểm tra chất lượng 25%...

Đánh giá khảo sát này, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ cho rằng, như vậy, ước tính NSW chỉ tạo thuận lợi được 7-8% số DN khảo sát, còn “hành” tới 25% số DN. Theo Phó Thủ tướng, lĩnh vực nông nghiệp, y tế rất nhiều thủ tục, liên quan kiểm dịch động vật, thực vật, an toàn vệ sinh thực vật, như vậy làm sao Thủ tướng và Chính phủ yên tâm được. Những hạn chế nêu trên đã và đang gây khó khăn cho hoạt động xuất, nhập khẩu, tạo thêm gánh nặng về chi phí, giảm lợi nhuận của DN; một số trường hợp thậm chí còn làm mất cơ hội kinh doanh của DN. Sức ép của việc thực hiện các chỉ tiêu cắt giảm 50% số thủ tục KTCN, 50% số điều kiện kinh doanh theo tinh thần của Nghị quyết số 01/NQ-CP của Chính phủ là rất lớn, không có chỗ cho sự chần chừ. Tạo thuận lợi thương mại cho DN, đi đôi với chống gian lận thương mại, không được lấy lý do chống gian lận thương mại, bảo vệ sản xuất trong nước để “níu kéo” quyền lực của bộ, ngành, để nhũng nhiễu, gây khó dễ cho giao thương.

Năm 2018, Phó Thủ tướng yêu cầu phải tạo đột phá về thực hiện hải quan một cửa và đặt ra trách nhiệm của các bộ trưởng và người đứng đầu các đơn vị có liên quan khi triển khai chậm cơ chế này. Các bộ phấn đấu triển khai đủ 130 TTHC mới theo đăng ký tại Kế hoạch tổng thể triển khai NSW và ASW giai đoạn 2016-2020; tiếp tục rà soát và bổ sung các thủ tục mới vào kế hoạch chung; chính thức kết nối ASW.

Về lĩnh vực KTCN, phấn đấu giảm tỷ lệ các lô hàng phải KTCN tại khâu thông quan từ 30 đến 35% tổng số lô hàng xuất nhập khẩu như hiện nay xuống còn 15% nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động của DN, song vẫn phải bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước, chống buôn lậu và gian lận thương mại. Có nghịch lý là, số lượng lô hàng KTCN rất lớn nhưng hiệu lực KTCN rất kém. Một số lĩnh vực quan trọng thì bỏ sót, ngược lại một số việc thì nhiều bộ tham gia. Bên cạnh việc yêu cầu các bộ hoàn thiện văn bản pháp luật, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cũng yêu cầu rà soát, loại bỏ những quy định chồng chéo trong hoạt động quản lý, KTCN; bỏ quy định chứng nhận hợp quy theo từng lô hàng nhập khẩu và theo người nhập khẩu; thu hẹp danh mục phải KTCN ngay tại khâu thông quan (trừ các loại hàng hoá có nguy cơ cao về an toàn thực phẩm, kiểm dịch, an ninh quốc gia). Thống nhất một đơn vị thực hiện KTCN, chấm dứt tình trạng một mặt hàng chịu sự quản lý, KTCN của nhiều cơ quan.

Nguồn: nhandan.com.vn, ngày 14/1/2018