Bão lụt ảnh hưởng rất xấu đến sức khoẻ con người và môi trường sống. Sau bão lụt, thường xảy ra nhiều loại dịch bệnh như tả, lỵ, thương hàn... mà nguyên nhân chính là do môi trường và nguồn nước sinh hoạt bị ô nhiễm. Nếu không có biện pháp xử lý tốt thì có thể bùng phát những vụ dịch lớn. Chính vì vậy, việc xử lý nước và vệ sinh môi trường là một việc làm cần thiết. Để đảm bảo công tác vệ sinh môi trường và nước sạch nhằm chủ động phòng chống dịch bệnh trong và sau bão lụt, Cục Quản lý môi trường y tế đã ban hành sổ tay hướng dẫn xử lý nước và vệ sinh môi trường trong mùa bão lụt để các địa phương, đơn vị và người dân thực hiện. Sau đây là cách xử lý nước và vệ sinh môi trường trước, trong và sau bão lụt:
Xử lý nước và vệ sinh môi trường trước khi bão lụt:
Đối với nguồn nước:
Giếng đào: Dùng nilon dày, không thủng phủ kín miệng giếng và buộc chặt bằng dây cao su.
Giếng khoan: Dùng nilon dày, không thủng bịt kín vòi và cần giếng khoan bằng dây cao su.
Đối với nhà vệ sinh:
Nhà tiêu 2 ngăn: Lấy hết phân, đào hố sâu cách xa nguồn nước ăn uống ít nhất 10m, ủ với vôi bột hoặc tro bếp sau đó lấp đất kỹ, trong hố tiêu cho vôi bột hoặc tro bếp vào trước khi đậy nắp.
Nhà tiêu tự hoại hoặc thấm dội nước: Chuẩn bị nút để đậy chặt lỗ hố tiêu.
Nhà tiêu chìm có ống thông hơi: Cho vôi bột hoặc tro bếp phủ kín lên bề mặt phân rồi lấp đất kín lại.
Chuồng gia súc:
Thu gom phân cho vào hố cách xa nguồn nước sinh hoạt ít nhất 10m, sau đó rải vôi bột hoặc tro bếp phủ toàn bộ bề mặt rồi lấp đất kỹ.
Xử lý nước sinh hoạt trong mùa lũ:
Trong mùa lũ lụt, trường hợp giếng bị ngập không có nước dự trữ thì phải lấy nước ngập lụt xử lý để sử dụng sinh hoạt theo 2 bước sau:
Bước 1: Làm trong nước
Dùng 1 gam phèn chua (tương đương một hạt ngô to) cho vào 20 lít nước, đánh tan phèn chờ 30 phút nước lắng cặn đến trong, nếu không có phèn chua thì dùng vải sạch để lọc.
 |
| Dùng phèn chua làm trong nước |
Bước 2: Khử trùng nước
Khử trùng nước đã được làm trong bằng hoá chất Chloramine: dùng 1 viên Chloramine B loại 250mg cho vào 25 lít nước. Khuấy đều cho tan hết lượng hoá chất, sau 30 phút mới sử dụng.
Lưu ý: Không tiến hành đồng thời vừa đánh phèn vừa khử trùng bằng hoá chất. Nước đã khử trùng có thể sử dụng cho mục đích sinh hoạt, tuy nhiên vẫn phải đun sôi rồi mới uống trực tiếp được.
Xử lý nước và vệ sinh môi trường sau bão lụt:
1. Xử lý môi trường
Nước rút đến đâu huy động cộng đồng làm vệ sinh môi trường đến đó. Vì nếu không làm kịp thời thì sẽ khó đẩy được phù sa ra khỏi nhà, sân và đường đi. Khi nước rút hết môi trường bị ô nhiễm nặng, có mùi tanh thối do xác súc vật, côn trùng, cây cối chết thối rữa... Do đó, cần phải khơi thông cống rãnh, lấp vũng nước đọng, chôn lấp xác súc vật và tẩy uế.
Về xử lý xác súc vật chết: Khảo sát, ước lượng xác súc vật chết cần xử lý. Chọn vị trí chôn xác súc vật ở ngoài đồng cách xa nguồn nước ít nhất 50m. Đào hố chôn xác súc vật ở độ sâu ít nhất phải trên 0,8m, đổ 3-5kg vôi bột hoặc phun Chloramine B nồng độ cao rồi lấp đất nén chặt, rào kỹ lại tránh súc vật đào bới, cắm biển cảnh báo. Sau khi chuyển xác súc vật đi chôn phải phun thuốc khử trùng hoặc rải vôi bột nơi có xác súc vật chết.. Hằng ngày phải kiểm tra nơi chôn xác súc vật xem có bị súc vật hoặc chuột bọ đào bới hay không. Nếu phát hiện có mùi hôi thối hoặc bị đào bới thì phải lấp lại ngay.
Dọn dẹp vệ sinh nhà cửa, phơi khô quần áo, không treo, mắc quần áo ẩm ướt vào một chỗ dễ làm nơi trú ẩn cho muỗi.
2. Xử lý nước sinh hoạt
Gồm 4 bước: Làm trong nước bằng phèn chua; Khử trùng nước bằng Chloramine; Đun sôi; Uống.
a. Đối với Giếng khơi: Tiến hành theo 3 bước:
Bước 1: Thau rửa giếng: Làm vệ sinh thành và nền giếng, khơi thông nước ngập lụt quanh giếng. Trước khi làm trong và khử trùng nước, phải thau vét giếng, lấy hết bùn, rửa thành giếng.
 |
| Thau rửa sạch nước trong giếng |
Bước 2: Biện pháp làm trong nước: Dùng phèn chua liều lượng 50gam/1m3 nước, (1 gam phèn chua tương đương một hạt ngô to) nếu độ đục nhiều thì tăng lượng phèn chua nhưng tối đa 100gam/1m3. Tán nhỏ, hoà tan hết phèn chua trong chậu. Cho nước phèn chua vào gàu múc nước thả mạnh xuống giếng rồi kéo gàu lên xuống khoảng 10 lần, đợi 30 phút sau mới khử trùng nước.
Bước 3: Biện pháp khử trùng nước giếng: Ước lượng nước trong giếng khoảng bao nhiêu m3 (1 bi bê tông tương đương 1m3) cứ 1m3 hoà tan 10 - 20gam Chloramine B tương đương 1 đến 2 thìa canh (tuỳ thuộc vào độ đục của nước). Múc một gàu nước. Hoà lượng hoá chất nói trên vào nước, phải khuấy đều cho tan hết hoá chất. Thả mạnh gàu xuống giếng, kéo gàu lên xuống khoảng 10 lần. Sau 30 phút múc nước lên ngửi có mùi Clo là dùng được. Nếu không ngửi thấy mùi Clo trong nước thì cho thêm khoảng 1/3 thìa canh bột Chloramine B quấy đều rồi cho vào giếng đến khi nào nước có mùi Clo mới đảm bảo. Dùng nước giếng này tưới lên thành giếng để khử trùng. Sau 30 phút mới sử dụng nước (phải đảm bảo lượng Clo dư (0,3 - 0,5mg/lít)).
(Nếu lỡ cho quá nhiều Chloramine B thì đợi đến khi nào bay hết mùi Clo mới sử dụng).
Lưu ý: Không tiến hành khử trùng đồng thời với đánh phèn. Sau khi khử trùng nếu ngửi có mùi Clo thì việc khử trùng mới có tác dụng. Nước sau khi đã làm trong, khử trùng vẫn phải đun sôi mới uống được.
b. Đối với giếng khoan: Tháo dây cao su và nilon bịt miệng giếng khoan. Cọ rửa vòi, cần và nền giếng khoan. Khơi thông cống rãnh quanh giếng. Bơm hết nước đục, sau đó bơm liên tiếp 15 phút nữa bỏ nước đi sau đó mới sử dụng.
Bích Vân