Nằm ở trung tâm vùng Tây Nguyên, tỉnh Đắk Lắk có đồng bào 46 dân tộc thiểu số sinh sống, tiêu biểu như: Ê Đê, M’nông, Thái, Tày, Nùng..., chiếm gần 30% dân số toàn tỉnh. Trong những năm qua, cấp ủy, chính quyền, MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh Đắk Lắk đã thực hiện công tác dân vận trong vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) sinh sống bằng nhiều chương trình, nghị quyết và các giải pháp mới, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương và đạt được những kết quả thiết thực.
Công tác dân vận trong vùng đồng bào DTTS của các cơ quan nhà nước có nhiều chuyển biến. Ban cán sự Đảng UBND tỉnh đã lãnh đạo UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành triển khai thực hiện có hiệu quả các chính sách dành cho đồng bào DTTS, góp phần thay đổi diện mạo vùng nông thôn nói chung và vùng DTTS nói riêng; đời sống kinh tế - xã hội của đồng bào DTTS được nâng lên, thu hẹp dần khoảng cách chênh lệch mức sống giữa các dân tộc và các vùng. Tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào DTTS còn 29,83%; tỷ lệ hộ nghèo các xã đặc biệt khó khăn còn 48,36%; xóa tình trạng nhà tạm, nhà dột nát; 100% số xã có đường ô tô đến trung tâm xã và có điện lưới quốc gia, 97,2% thôn, buôn có điện và 98% hộ được dùng điện sinh hoạt. Đến nay, toàn tỉnh có 30/152 xã đạt xã nông thôn mới; 11 xã đạt 17 - 18 tiêu chí, 22 xã đạt 15 - 16 tiêu chí, 13 xã đạt 13 - 14 tiêu chí...
Công tác tiếp công dân, đối thoại, giải quyết kiến nghị, đơn thư khiếu nại, tố cáo trong vùng đồng bào DTTS có những bước chuyển biến tích cực. Các cơ quan chuyên môn thực hiện giải quyết kiến nghị, đơn thư khiếu nại, tố cáo đúng trình tự, thủ tục, quy trình theo quy định của pháp luật, hạn chế việc khiếu kiện vượt cấp lên Trung ương, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, đặc biệt là các vụ việc liên quan đến đồng bào DTTS.
Chính quyền các cấp đã phối hợp và tạo điều kiện để MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội tham gia thực hiện giám sát đối với các hoạt động của cơ quan nhà nước, các chương trình về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, an toàn vệ sinh thực phẩm, sản xuất, kinh doanh và nhiều lĩnh vực khác. Ngoài ra, lấy ý kiến góp ý của Mặt trận, các tổ chức chính trị - xã hội vào dự thảo chính sách trước khi ban hành. Nhờ đó, việc ban hành các chính sách, các văn bản chỉ đạo điều hành của UBND tỉnh phù hợp với tình hình thực tế.
Ngoài ra, UBND tỉnh còn phối hợp với MTTQ tỉnh tổ chức tiếp xúc cử tri theo định kỳ tại các địa phương, chú trọng đến khu vực đồng bào DTTS, cử đại diện lãnh đạo tham dự, tiếp thu ý kiến, kiến nghị của cử tri. Công tác tiếp nhận, theo dõi, đôn đốc giải quyết kiến nghị của cử tri được tiến hành thường xuyên. Tỷ lệ các ý kiến, kiến nghị được giải quyết tăng lên đáng kể, đáp ứng được phần lớn yêu cầu, nguyện vọng của cử tri, hạn chế tình trạng lợi dụng dân chủ trong tiếp xúc cử tri để thực hiện khiếu nại, tố cáo cá nhân.
Các đơn vị lực lượng vũ trang tăng cường bám buôn, bám địa bàn, chú trọng làm công tác dân vận ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS, các xã trọng điểm về quốc phòng; phối hợp với MTTQ và các đoàn thể tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền về chính sách dân tộc, tôn giáo của Đảng, Nhà nước và thành tựu phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS. Đồng thời, tuyên truyền về âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc; phòng ngừa, ngăn chặn hoạt động lôi kéo đồng bào DTTS vượt biên trái phép; tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành quy chế khu vực biên giới và tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ an ninh biên giới quốc gia; tổ chức thăm hỏi, tặng quà và khám, chữa bệnh, cấp thuốc miễn phí cho các gia đình chính sách, người nghèo, chức sắc tôn giáo, người có uy tín, buôn kết nghĩa và gia đình quân nhân, cán bộ, chiến sĩ có hoàn cảnh khó khăn.
MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội đổi mới nội dung, phương thức hoạt động trong vùng đồng bào DTTS; thường xuyên tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng, truyền thống cách mạng, pháp luật trong vùng đồng bào DTTS theo chủ đề, nội dung phù hợp với trình độ nhận thức của bà con. Từ năm 2015 đến nay, MTTQ các cấp đã vận động các tầng lớp nhân dân trong tỉnh tham gia ủng hộ, đóng góp tiền, ngày công, hiến tặng đất để xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn mới với tổng số tiền trên 393,7 triệu đồng; tổ chức xây dựng mới 1.662 nhà đại đoàn kết cho người nghèo với số tiền 55,3 tỷ triệu đồng, sữa chữa 251 nhà trị giá hơn 1,1 tỷ đồng…
Ngoài ra, MTTQ các cấp phối hợp với Đoàn đại biểu Quốc hội của tỉnh, Thường trực HĐND, UBND cùng cấp tổ chức được hơn 5.680 cuộc tiếp xúc cử tri với hơn 767.470 lượt người tham gia; tập hợp hơn 176.230 lượt ý kiến, kiến nghị của cử tri. Các ý kiến của cử tri được MTTQ các cấp trong tỉnh tổng hợp gửi các cơ quan liên quan, đồng thời thường xuyên đôn đốc, kiểm tra, xem xét việc giải quyết những ý kiến, kiến nghị của cử tri phản ánh.
Công tác vận động quần chúng vùng có đông đồng bào theo tôn giáo được cấp ủy, chính quyền, Mặt trận, các đoàn thể quan tâm chú trọng. Đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng của tất cả người dân; tạo điều kiện cho các tôn giáo hoạt động trong khuôn khổ của pháp luật; quan tâm đến xây dựng hệ thống chính trị vùng có đạo thông qua công tác phát triển đảng viên trong vùng tôn giáo. Từ năm 2016 đến nay, đã kết nạp được 268/11.853 đồng chí đảng viên là người DTTS, chiếm 2,26 % trên tổng số đảng viên toàn đảng bộ tỉnh; công tác xây dựng lực lượng cốt cán trong các tôn giáo được triển khai thực hiện chặt chẽ; phát huy tốt vai trò của cốt cán tôn giáo, tăng cường sự đồng thuận, phát huy những giá trị văn hóa, đạo đức tốt đẹp của tôn giáo trong đời sống xã hội.
Công tác kết nghĩa với buôn đồng bào DTTS tiếp tục được các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh thực hiện. Từ năm 2014 đến nay, các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh và huyện đã cử hơn 70.200 lượt cán bộ, công chức, chiến sỹ về buôn kết nghĩa phối hợp với các lực lượng làm công tác vận động quần chúng giữ vững ổn định tình hình an ninh trật tự tại địa phương; phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương tổ chức lồng ghép tuyên truyền vận động và giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao được trên 10.274 buổi tuyên truyền cho 51.300 lượt người dân tham dự. Tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất và chăn nuôi, trồng trọt, giới thiệu việc làm… Bên cạnh đó, nhân dịp các ngày lễ, tết các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp cấp tỉnh và cấp huyện đã hỗ trợ, thăm, tặng trên 142.000 phần quà với tổng trị giá hơn 52.4 tỷ đồng cho đồng bào buôn kết nghĩa.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác dân vận trong vùng đồng bào DTTS đang gặp phải những khó khăn. Tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS còn cao, chiếm 64,83% số hộ nghèo toàn tỉnh; tình hình tranh chấp đất đai giữa một số hộ đồng bào DTTS với một số nông, lâm trường diễn ra phức tạp; đồng bào DTTS từ các tỉnh phía Bắc tiếp tục di cư ngoài kế hoạch đến tỉnh Đắk Lắk, gây khó khăn trong công tác quản lý, sắp xếp dân cư. Trình độ dân trí của một bộ phận đồng bào DTTS còn thấp, một bộ phận đồng bào còn có tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước; tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS tuy đã giảm so với trước nhưng vẫn còn cao gây ra nhiều hệ lụy. Bên cạnh đó, một bộ phận đồng bào DTTS nhận thức mơ hồ, mất cảnh giác, bị các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc dụ dỗ, lôi kéo, kích động vượt biên ra nước ngoài, tham gia gây rối, chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc.
Để từng bước khắc phục những khó khăn, thách thức trên, trong thời gian tới, công tác dân vận trong vùng đồng bào DTTS của tỉnh Đắk Lắk cần tập trung thực hiện một số nhiệm vụ sau:
Một là, tiếp tục tăng cường công tác lãnh đạo chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng đối với công tác dân vận trong vùng đồng bào DTTS; giải quyết tốt những bức xúc, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân dân; đồng thời đổi mới phương thức lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng đối với công tác quản lý nhà nước cấp huyện và cấp xã, công tác tuyên truyền vận động của MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội ở cơ sở, cơ chế phối hợp thực hiện công tác dân vận trong vùng đồng bào DTTS giữa các cơ quan đơn vị các cấp.
Hai là, phổ biến, quán triệt sâu sắc các quan điểm của Đảng, chính sách của Nhà nước về công tác dân vận nói chung và công tác dân vận trong vùng đồng bào DTTS gắn với việc thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh “học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” thông qua những việc làm cụ thể, thiết thực với đồng bào các DTTS. Làm cho đồng bào các DTTS hiểu và tin vào Đảng, tin vào chính quyền; tạo sự đồng thuận trong toàn xã hội.
Ba là, thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy quyền làm chủ của nhân dân thông qua việc thực hiện dân chủ trực tiếp, làm cho người dân thấy được vai trò làm chủ của mình, từ đó tích cực tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền vững mạnh ngay từ cơ sở; cụ thể hóa phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” trong thực hiện các chính sách, đặc biệt là các chính sách dành cho đồng bào DTTS.
Bốn là, đẩy mạnh việc triển khai thực hiện có hiệu quả các chính sách, chương trình, dự án đối với vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS; tăng cường hoạt động đối thoại, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và tiếp thu ý kiến của nhân dân theo hướng hiệu quả hơn.
Năm là, thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng chính trị, chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận, nhất là công tác dân tộc, tôn giáo; xây dựng, nhân rộng và tuyên dương các mô hình, điển hình tập thể và cá nhân về thực hiện tốt công tác dân vận trong vùng đồng bào DTTS nhằm khích lệ, thu hút và tập hợp đông đảo quần chúng nhân dân học tập và làm theo, qua đó tạo sức lan tỏa trong cộng đồng dân cư.
Sáu là, định kỳ tổ chức sơ kết, tổng kết các chỉ thị, nghị quyết, kết luận của Đảng về công tác dân vận trong vùng đồng bào DTTS, công tác dân tộc đảm bảo chất lượng, hiệu quả; chỉ ra những tồn tại, hạn chế nhất là hạn chế nhận thức của từng cấp ủy, chính quyền, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội về công tác dân vận trong vùng đồng bào DTTS, từ đó đề ra các giải pháp thực hiện tốt hơn công tác dân vận trong vùng đồng bào DTTS.