Trong công tác chỉ đạo thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, Ủy ban TW Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã chủ trì, phối hợp xây dựng và ký Nghị quyết liên tịch số 403/2017/NQLT-UBTVQH14-CP-ĐCT, ngày 15/6/2017 quy định chi tiết Điều 27, Điều 34 của Luật MTTQ về các hình thức giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; ban hành Hướng dẫn số 32/HD-MTTW-BTT, ngày 27/01/2016 về công tác tham gia xây dựng chính quyền của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp năm 2016; Hướng dẫn số 68/HD-MTTW-BTT, ngày 22/2/2017 về công tác tham gia xây dựng chính quyền của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp năm 2017; Thông tri số 25/TTr-MTTQ-BTT, ngày 10/8/2017 hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của Ban thanh tra nhân dân và Ban giám sát đầu tư của cộng đồng tại xã, phường, thị trấn. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam ban hành Nghị quyết số 9b/NQ- BCH, ngày 23/08/2016 về Công đoàn tham gia xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở trong tình hình mới; Hướng dẫn số 488/TLĐ, ngày 07/4/2016 về Công đoàn tham gia xây dựng và thực hiện QCDC trong hoạt động của cơ quan, đơn vị, tổ chức hội nghị cán bộ, công chức, viên chức; Hướng dẫn số 1271/HD-TLĐ, ngày 07/08/2017 về Công đoàn với việc tổ chức và hoạt động của Ban thanh tra nhân dân theo quy định tại NĐ số 159/2016/NĐ-CP…

MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị-xã hội đã phối hợp với chính quyền các cấp tổ chức tuyên truyền, phổ biến rộng rãi trong đoàn viên, hội viên và nhân dân các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nói chung, về thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở nói riêng, gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, thực hiện các phong trào thi đua yêu nước, nhất là cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”. Đồng thời, hướng dẫn đoàn viên, hội viên thực hiện tốt quyền làm chủ, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền thông qua hoạt động bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016-2021; góp ý vào dự thảo một số luật như: Luật Trợ giúp pháp lý; Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi); Luật về Hội, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015, Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi), Luật Hành chính­ - kinh tế đặc biệt…; tham gia xây dựng các quy chế, quy định trong các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp. Đẩy mạnh các hoạt động giám sát và vận động nhân dân giám sát việc thực hiện quy chế dân chủ trên nhiều lĩnh vực thông qua hoạt động của Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng, qua đoàn viên, hội viên.  Công tác hòa giải ở cơ sở được quan tâm, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, ý thức chấp hành pháp luật, xây dựng tình đoàn kết trong cộng đồng dân cư; giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tương thân, tương ái, giúp nhau phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng địa phương ngày càng giàu mạnh, văn minh.

Công tác giám sát, phản biện xã hội và tham gia góp ý xây dựng Đảng, chính quyền theo Quyết định số 217-QĐ/TW, Quyết định số 218-QĐ/TW của Bộ Chính trị đạt được những kết quả khá rõ nét. Trong năm 2017, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiến hành giám sát 04 vụ việc khiếu nại, tố cáo; giám sát công khai kết luận thanh tra tại 5 tỉnh và 5 bộ, ngành; chủ trì 2 đoàn giám sát làm việc trực tiếp tại Cục thuế và Cục Hải quan tại 3 thành phố; Hội Cựu chiến binh Việt Nam phối hợp với Bộ Nội vụ tổ chức 06 Đoàn kiểm tra, giám sát. Nội dung giám sát tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực mà nhân dân quan tâm như: giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo; việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính; việc thu chi các nguồn quỹ do nhân dân đóng góp, việc giải quyết các kiến nghị của cử tri; việc công khai kết luận thanh tra… Giám sát và phản biện xã hội đang trở thành những hoạt động thường xuyên, trọng tâm và đạt kết quả bước đầu của toàn hệ thống Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội từ trung ương đến địa phương. Qua giám sát, phản biện xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã có nhiều kiến nghị, đề xuất quan trọng đối với các cơ quan Đảng, Nhà nước và các cơ quan chức năng ở các cấp trong việc hoàn thiện và tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Kết luận 120-KL/TW cũng còn bộc lộ một số hạn chế, yếu kém như: Vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội ở một số địa phương trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở chưa cụ thể, rõ nét; thực hiện hoạt động giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền ở một số địa phương, đơn vị còn yếu, lúng túng, thiếu chặt chẽ, thiếu chiều sâu, nhất là công tác phản biện xã hội; phương thức hoạt động chậm đổi mới, chưa theo kịp với sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước và xu thế hội nhập quốc tế, còn biểu hiện hành chính hóa…

Để tiếp tục phát huy mạnh mẽ vai trò, trách nhiệm của mình trong thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, trong thời gian tới, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội tập trung một số giải pháp chủ yếu như: Tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức hoạt động; thực hiện tốt chức năng đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và nhân dân; tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; hiểu và thực hiện đúng các quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ công dân. Đẩy mạnh hoạt động giám sát, phản biện xã hội, nhất là những vấn đề có liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của nhân dân và góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền theo Quyết định số 217-QĐ/TW, Quyết định số 218-QĐ/TW của Bộ Chính trị khóa XI, gắn với triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, Quy định số 124-QĐ/TW. Mặt trận Tổ quốc các cấp tập trung triển khai thực hiện Nghị quyết liên tịch số 403/2017/NQLT-UBTVQH14-CP-ĐCTTWMTTQVN quy định chi tiết các hình thức giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Phối hợp với chính quyền thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng…

Trung Kiên