Thực hiện Chỉ thị số 49-CT/TW ngày 20/10/2015 của Ban Bí thư về “Tăng cường và đổi mới công tác dân vận của Đảng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số”, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An đã ban hành Kế hoạch số 10- KH/TU ngày 17/02/2016 với mục tiêu tổng quát của kế hoạch là: Nâng cao nhận thức cho đồng bào dân tộc thiểu số, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, củng cố niềm tin của đồng bào đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Trên cơ sở những nhiệm vụ đặt ra, cấp ủy, chính quyền, các cấp, các ngành đã tập trung đẩy mạnh thực hiện nghiêm túc việc quán triệt, triển khai Chỉ thị trên các địa bàn, tập trung tăng cường và củng cố hệ thống chính trị vùng dân tộc và miền núi đảm bảo ổn định tình hình an ninh - chính trị, trật tự xã hội và giữ vững an toàn an ninh biên giới. Theo đó, từ năm 2011 đến nay, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, UBND tỉnh Nghệ An chủ động phân công các sở, ban, ngành, cơ quan cấp tỉnh và các ngân hàng thương mại trên địa bàn nhận giúp đỡ các xã khó khăn. Năm 2011: 44 cơ quan giúp 44 xã nghèo. Năm 2012: 56 cơ quan giúp 56 xã nghèo. Năm 2013: 71 cơ quan giúp 71 xã nghèo. Năm 2014: 86 cơ quan, đơn vị giúp 86 xã nghèo. Năm 2015: 107 cơ quan, đơn vị giúp 110 xã nghèo thuộc các huyện miền núi cao Kỳ Sơn, Tương Dương, Quế Phong và một số huyện khó khăn khác. Năm 2016: 110 cơ quan, đơn vị nhận giúp 110 xã nghèo. Các cơ quan, đơn vị tùy điều kiện cụ thể tập trung vào những lĩnh vực như: hướng dẫn, tập huấn kỹ thuật cho nhân dân sản xuất; hướng dẫn xây dựng, củng cố hệ thống chính trị vững mạnh; hỗ trợ giống bò sinh sản; hỗ trợ giống cây; Hỗ trợ một số cơ sở vật chất phục vụ hoạt động của bộ máy Đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể ở cơ sở như máy vi tính, bàn ghế làm việc.
Kết quả đến nay đã hỗ trợ hàng trăm con bò cho các hộ nghèo (Công an tỉnh đã hỗ trợ đồng bào dân tộc xã Châu Hoàn - huyện Quỳ Châu 6 đợt với 98 con bê, đến nay sinh sản hơn 200 con). Riêng cán bộ Ban Dân vận Tỉnh ủy Nghệ An trong hai năm qua đã giúp đồng bào nghèo xã Thanh An, huyện Thanh Chương 3 con bò, 1 ngôi nhà tình nghĩa và hàng trăm suất quà cho hộ nghèo trong dịp tết Nguyên đán. Các đơn vị đã giúp đỡ xây dựng được 30 mô hình trồng lúa nước cho năng suất cao, hàng chục mô hình sản xuất, chăn nuôi có hiệu quả; củng cố hệ thống chính trị 85/110 xã đi vào hoạt động nề nếp, có hiệu quả.
Nhờ cầm tay chỉ việc, gần dân, sát dân, nhận thức của cán bộ và nhân dân các xã được giúp đỡ đã nâng lên, từng bước giảm tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước, biết áp dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, chăn nuôi; công tác chỉ đạo, điều hành của cấp ủy đảng, chính quyền và hoạt động của Mặt trận và các đoàn thể ở các xã được giúp đỡ có hiệu quả hơn. Cán bộ các sở, ban, ngành cấp tỉnh hiểu dân hơn, hiểu những khó khăn của cơ sở nên trong tham mưu chủ trương, chính sách cho lãnh đạo tỉnh sát với thực tế và phù hợp hơn. Bà con nhân dân tin tưởng phấn khởi tăng gia sản xuất, xây dựng, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội.
Theo báo cáo của Ban Dân vận Tỉnh ủy, thời gian qua, tình hình kinh tế các huyện miền núi tiếp tục phát triển, tăng trưởng bình quân hàng năm từ 12-15%. Nhiều nơi đã xây dựng được nhiều mô hình phát triển kinh tế có giá trị cao như chanh leo Tri Lễ, Quế Phong, cam V2 - Quỳ Hợp, vịt bầu - Quỳ Châu, lợn đen, khoai sọ, bí xanh - Kỳ Sơn... Văn hóa - xã hội các huyện miền núi có nhiều tiến bộ, gìn giữ và phát huy tốt bản sắc văn hóa dân tộc, các lễ hội như Hang Bua - Quỳ Châu, đền 9 gian ở Quế Phong, mở các lớp học tiếng Thái được tổ chức hàng năm. Công tác giáo dục các huyện miền núi có tiến bộ, số học sinh giỏi, học sinh đậu đại học, cao đẳng tăng lên. Các hủ tục trong ma chay, cưới hỏi, chữa bệnh không đến bệnh viện... cơ bản được xóa bỏ. Tỷ lệ đói nghèo các huyện miền núi giảm bình quân 6 - 7%/năm (Kỳ Sơn còn 52,76%, Tương Dương 38,39%, Quế Phong 38,27%, Quỳ Châu 35,12%)...
Cùng với các lĩnh vực kinh tế - xã hội, công tác dân vận ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã phát huy hiệu quả lớn trong xây dựng khối đại đoàn kết các dân tộc, chống lại âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch trên địa bàn, không để “điểm nóng” xảy ra. Bà con nhân dân không nghe kẻ xấu, thường xuyên cung cấp thông tin cho công an, biên phòng, chính quyền cơ sở để phá tan các âm mưu của các thế lực thù địch để miền Tây Nghệ An luôn ổn định, 419km biên giới Việt - Lào yên ổn, nhân dân 2 bên biên giới đoàn kết, tin tưởng lẫn nhau (kết nghĩa giữa bản, cụm bản biên giới 2 bên tốt). Ngăn chặn, chống truyền đạo trái phép lên miền núi, dân tộc. Nhân rộng, gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa của từng dân tộc.
Những thành công trong công tác dân vận ở vùng đồng bào DTTS của tỉnh Nghệ An đã và đang tiếp tục được khẳng định và phát huy, song nhìn chung, kinh tế ở miền núi và vùng dân tộc trên địa bàn còn chậm phát triển, nhiều nơi tập quán canh tác còn lạc hậu. Tình trạng du canh, du cư, di dịch cư tự do còn diễn ra. Kết cấu hạ tầng ở một số vùng cao, vùng sâu (Kỳ Sơn, Quế Phong, Tương Dương, Quỳ Châu) còn thấp kém. Đồng bào dân tộc chưa sống được bằng kinh tế rừng và chưa gắn bó với nghề rừng. Tỷ lệ đói nghèo còn cao so với bình quân chung của tỉnh; chất lượng giáo dục một số nơi còn thấp, đào tạo nghề chưa được quan tâm đúng mức. Một số tập tục lạc hậu, mê tín dị đoan chưa được đẩy lùi. Một số bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số đang bị mai một. Ở một số nơi tôn giáo phát triển không bình thường, trái pháp luật và truyền thống, phong tục, tập quán của đồng bào dân tộc thiểu số. Hệ thống chính trị một số nơi còn yếu kém, năng lực đoàn kết tập hợp đoàn viên, hội viên còn hạn chế.
Để triển khai thực hiện tốt công tác dân vận ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đồng thời thực hiện hiệu quả Chỉ thị 49-CT/TW, trong thời gian tới, cấp ủy, chính quyền tỉnh Nghệ An tập trung làm tốt những việc trọng tâm sau:
Thứ nhất, thực hiện tốt Đề án của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về “Tăng cường công tác dân vận ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2016-2020 và những năm tiếp theo”, gắn với thực hiện Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 25 - CTr/TU ngày 20/11/2013 về thực hiện Nghị quyết 25 - NQ/TW trên địa bàn Nghệ An. Thông qua chương trình hành động đã xây dựng 5 Đề án (Đề án số 06 về Dân vận khéo; Đề án 08 đưa công tác dân vận vào giảng dạy tại Trường Chính trị tỉnh, Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện; Đề án 09 về thực hiện công tác dân vận và QCDC ở cơ sở trong giải phóng mặt bằng, tái định cư; Đề án về công tác tôn giáo; Đề án về xây dựng quy chế phối hợp giữa MTTQ và các đoàn thể với chính quyền các cấp; Đề án hỗ trợ chế độ cho hoạt động tổ dân vận xóm, bản...), qua đó đã góp phần thực hiện tốt công tác đại đoàn kết trên địa bàn.
Thứ hai, tăng cường công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và các tổ chức trong hệ thống chính trị về vai trò, tầm quan trọng của công tác dân vận ở vùng đồng bào dân tộc dân tộc thiểu số trong tình hình mới. Chú trọng phổ biến, quán triệt các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về dân tộc và công tác dân tộc đến với đồng bào miền núi.
Thứ ba, tập trung chỉ đạo xây dựng mô hình về phát triển kinh tế - xã hội trong đồng bào dân tộc, tổng kết, hướng dẫn đồng bào thực hiện và nhân rộng các mô hình có hiệu quả cao như mô hình trồng chanh leo, cam V2; nuôi lợn đen, vịt bầu Quỳ Châu, bò vàng Kỳ Sơn...
Thứ tư, phát huy vai trò của người có uy tín, già làng, trưởng bản để làm nòng cốt trong công tác vận động quần chúng, xây dựng khối đại đoàn kết trên địa bàn. Không để kẻ địch lợi dụng chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc.
Thứ năm, tiếp tục vận động, phân công các cơ quan, đơn vị nhận giúp đỡ các các xã, bản khó khăn ở vùng miền núi, dân tộc. Vừa giúp đỡ về vật chất, vừa quan tâm giúp đỡ củng cố hệ thống chính trị ở cơ sở vùng sâu, vùng xa.
Thứ sáu, thường xuyên thông tin, trao đổi các chủ trương, chính sách, tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cốt cán, người có uy tín nhất là công tác vận động quần chúng, công tác đấu tranh với những hoạt động vi phạm pháp luật. Chăm lo thực hiện các chính sách đối với cán bộ làm công tác dân vận khi gặp khó khăn.
Thực hiện tốt Chỉ thị 49- CT/TW là góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, tạo đồng thuận cao trong nhân dân để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh trên địa bàn, sớm đưa tỉnh Nghệ An thành tỉnh khá của miền Bắc như Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị đã đề ra.
Nghệ An có 11/21 huyện, thị xã miền núi, với 252 xã, thị trấn miền núi. Trong đó có 107 xã và 1.188 thôn, bản đặc biệt khó khăn; 27 xã tiếp giáp với nước bạn Lào với chiều dài biên giới là 419 km. Diện tích toàn tỉnh 16.480 km2, trong đó khu vực miền núi là 13.745 km2 (chiếm 83%).
Dân số toàn tỉnh hơn 3,2 triệu người trong đó miền núi có 1.197.628 người (chiếm 41%). Riêng đồng bào dân tộc thiểu số có 442.787 người, chiếm 15,2% dân số và chiếm 36% dân số trên địa bàn miền núi. Tỉnh có 5 dân tộc thiểu số chính, gồm: Thái 299.490 người, Thổ 62.751 người, Khơ Mú 45.890 người, Mông 30.433 người, Ơ Đu 1.085 người.